Proinsias Mac an Bheatha

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Proinsias Mac an Bheatha
Born
Francis McVeigh

(1910-11-16) 16 Novemba 1910
Died27 Novemba 1990(1990-11-27) (aged 80)
OccupationCivil servant, director, publisher, writer
Spouse(s)
Monica Ní Mhurchú
(m. 1944)
ChildrenMáire, Monica, Eilís, Pádraig, Proinsias, Éamonn, and Dónal
Proinsias Mac an Bheatha
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya16 Novemba 1910 Dezie
Ebe ọmụmụBelfast Dezie
Ụbọchị ọnwụ ya27 Novemba 1990 Dezie
Ọrụ ọ na-arụOdee akwụkwọ, civil servant Dezie

Proinsias Mac an Bheatha (onye amụrụ Francis McVeigh; 16 Nọvemba 1910 - 27 Nọvember 1990) bụ onye na-eme ihe gbasara Asụsụ Irish na onye edemede.

Oge ọ malitere[dezie | dezie ebe o si]

[1] mụrụ Francis McVeigh na 16 Nọvemba 1910 na Belfast na Patrick McVeigh, onye na-akwụ ụtụ isi si Gilford na County Down, na Mary Gorman, onye Irish republican si Coolaney onye nna nna ya bụ onye Fenian. Francis nwere ụmụnne nwanyị abụọ. Ezinụlọ ahụ kwagara Killough mgbe ọ dị afọ ise ruo mgbe nna ya nwụrụ otu afọ ka e mesịrị, mgbe ahụ ka e debere Francis n'aka nwanne nna ya na nwanne nne ya. E mechara zigara ya ka ya na nwanne nne ọzọ biri na Bangor. Mgbe oge ụfọdụ gasịrị, ya na nne ya na ụmụnne ya nwanyị biri na mpaghara Falls Road nke Belfast. N'ụlọ akwụkwọ, ọ nụrụ ka onye nkuzi na-ekwu maka asụsụ Irish, n'agbanyeghị ịhụ mba n'anya nke ezinụlọ ya, ọ bụ oge mbụ ọ matara na asụsụ ahụ dị.

Ezinụlọ [2] lere Nkwekọrịta Anglo-Irish anya dị ka aghụghọ ma mgbe e mebiri ụlọ ha n'oge Belfast Pogrom na 1922, Francis na nne ya na ụmụnne ya nwanyị abụọ kwagara Sandymount na Dublin, ebe ọ gara ụlọ akwụkwọ Christian Brothers na Westland Row wee malite ịmụ Irish. [1] zụlitere mmasị maka asụsụ ahụ wee sonye na Conradh na Gaeilge, ihe odide nke Seamus Ó Grianna na Seosamh Mac Grianna karịsịa na-akpali mmasị ya. N'afọ 1928, mgbe ọ dị afọ iri na asatọ, McVeigh banyere n'ọrụ gọọmentị Irish ma nabata ụdị asụsụ Irish nke aha ya, Proinsias Mac an Bheatha, mgbe ọ sonyeere Customs and Mail Service na 1932, ọrụ ọ ga-anọgide na ya ruo afọ iri anọ, ebe ọ ghọrọ Chief Collector n'oge ọ lara ezumike nká na 1975. [2] O mere nleta mbụ ya na Donegal Gaeltacht na 1936 tupu ọ nọrọ afọ ọzọ na Inishmaan.

Craobh na hAiséirghe[dezie | dezie ebe o si]

Na 1940 Mac an Bheatha sonyeere Craobh na hAiséirghe (nke pụtara "Branch of the Resurrection" na Irish), otu nzukọ raara onwe ya nye ịkwalite asụsụ Irish nke Gearóid Ó Cuinneagáin mepụtara, nke Mac an Bheath na-amaghị, maka ebumnuche nke ịkwalite fascism na Ireland. [3]'oge nzukọ ihu ọha mbụ nke Craobh na hAiséirghe na Foster Place na Dublin, Mac an Bheatha nyere Ó Cuinneagáin okpu ya ka onye nke ikpeazụ na-anakọta ego n'aka ndị na-ege ntị. Mac [4] Bheatha nwere mmasị na idu ndú Ó Cuinneagáin, na-eto mkpebi siri ike na echiche Ó Cuinnegáin mgbe ha abụọ nwụsịrị, na nzukọ mbụ nke nzukọ ahụ kwa afọ ọ hụghị nsogbu mgbe Ó Cuinneigáin chọrọ ikike zuru oke nke iduzi nzukọ ahụ. [1]

[5] mere Proinsias Mac an Bheatha onye nyocha nke Craobh na hAiséirghe ma nọchite anya ha n'akụkụ Gearóid Ó Cuinneagáin na Conradh na Gaelige's 1940 Ard Fheis, ọ bụ ezie na Mac an Bheath enweghị nkụda mmụọ na nzukọ nke ikpeazụ ahụ na mgbe Ó Cuinne agáin chọrọ nhọpụta maka onye isi oche nke Conradh na Gaellige, Mac an Bheata kwuru n'otu akwụkwọ akụkọ na-akwado Ó Cuinneigáin na nhọpụta ya ga-abụ "ohere ikpeazụ Conradh na Ga Ga-aglige ga-ag onwe ya". A họpụtaghị Gearóid Ó Cuinneagáin ugboro abụọ ma na nzaghachi Craobh na hAiséirghe malitere boycott nke Conradh na Gaelige.

Ọdịdị nke Glún na Buaidhe[dezie | dezie ebe o si]

Mac an Beatha na ọtụtụ ndị ọzọ so na Craobh na hAiséirghe nwere egwu mgbe, na Whit Weekend 1942, Ó Cuinneagáin kwuru okwu na-akpọ maka ọchịchị aka ike nwere otu onye ọchịchị zuru oke ma kwupụta nguzobe nke otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọhụrụ, Ailtirí na hAiséirghe iji rụọ ọrụ n'akụkụ Craobh na ሀiséirghe dị ka Sinn Féin na Conradh na Gaelige bu ụzọ. [6] bụ ezie na o nwere olileanya na Germany ga-enwe mmeri na Agha Ụwa nke Abụọ, [7] Mac an Bheatha megidere echiche nke ọchịchị aka ike na Ireland ma sie ọnwụ na Ó Cuinneagáin na foto ndị e sere ya maka akwụkwọ afọ Craobh na hAiséirghe ekwesịghị iji gosipụta na ejikọtara ya na Ailtirí na hAisedirghe. [1]

Esemokwu dị n'etiti Mac an Bheatha na Ó Cuinneagain gara n'ihu mgbe e bipụtara akwụkwọ afọ ahụ, Aiséirghe 1942, ebe ọ bụ na ọ raara onwe ya nye echiche ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke onye nke ikpeazụ ma nwee foto Mac an Bheath na Ó Cuinnaagáin guzo n'akụkụ ọkọlọtọ Aiséirghe, na-enye echiche ụgha na Mac an Bheata kwadoro atụmatụ Ó Cuinneagáin. [8] Mgbe ọtụtụ ọnwa nke esemokwu gasịrị, e kwekọrịtara na ha ga-ekewa òtù abụọ ahụ na nzukọ na 6 Nọvemba 1942, a họpụtakwara Mac an Bheatha ka ọ bụrụ onye isi nke Craobh na hAiséirghe. [9]'ọnwa na-esote, nzukọ ahụ gbanwere aha ya ka ọ bụrụ Glún na Buaidhe ("Ọgbọ nke Mmeri") ma kweta iburu ụgwọ Craobh na hAiséirghe, na-achọ izere esemokwu banyere ego nke nwere ike igbochi ike nke nzukọ ahụ.

A kpọrọ Mac an Bheatha na nzukọ mbụ nke Commissiondháil Náisiya na Gaeilge na na 1946 Glún na Buaidhe na Commissioncha mere ka a chụpụ Conradh na Gaelige n'ọrụ ya na kansụl ahụ, Ernest Blythe ghọrọ onye isi oche nke Commissiondhhail na Mac an Bheata ghọrọ osote onye isi oche. [2] nọgidere bụrụ osote onye isi oche nke Commissiondháil na onye isi nchịkwa nke Glún na Buaidhe ruo mgbe ọ gbara arụkwaghịm na 1966, n'enweghị afọ ojuju na ọnọdụ nke mweghachi asụsụ na njikwa gọọmentị Irish.

Ndụ e mesịrị[dezie | dezie ebe o si]

Mac [1] Bheatha guzobere akwụkwọ akụkọ asụsụ Irish Inniu na 1943 ma dee isiokwu na edemede maka akwụkwọ akụkọ ahụ, ugboro ugboro n'okpuru aha ọzọ "Séamus Ó Dochartaigh". Ka oge na-aga, ọ ghọrọ onye na-enye aka na kọlụm na Irish Press, Evening Press, The Irish News, The Irish Times na Irish Independent. O tinyekwara aka na ntọala nke Foilseacháin Ná esencia Teoranta (FNT), zụta azụmahịa Mayo News na Westport na 1948. [2]'afọ 1944, ọ lụrụ Monica Ní Mhurchú, onye ya na ya mụrụ ụmụ asaa.

Mac [10] Bheatha dere akụkọ ndụ James Connolly nke ọ kwadoro echiche na nkwenkwe Connolly kwekọrọ na nkuzi mmekọrịta ọha na eze nke Katọlik ma kwuo na ọ gaara ajụ ọchịchị Kọmunist ma ọ bụrụ na ọ dịrị ndụ iji hụ na emejuputa ya. Mgbe ọ gbara arụkwaghịm na Commissionháil na Glún na Buaidhe, ọ ghọrọ onye edemede na-anụ ọkụ n'obi, na-ede akwụkwọ, edemede, kọlụm na-elekọta ubi na uri.

Ọ nwụrụ na 27 Nọvemba 1990 ma lie ya na Sutton, Dublin . [1]

Ọrụ[dezie | dezie ebe o si]

  • Tart na Córa (1962)
  • Téid Focal le Gaoth (1967)
  • Seosamh Mac Grianna agus Aistí Eile (1970)
  • Irish maka ndị mmadụ (1973)
  • An Faoilean Bán (1975)
  • James Connolly na ndị ọrụ Republic (1978)
  • Cnoc na hUamha (1978)
  • Roth an Mhuilinn (1980)
  • Téann Buille nke Cnámh (1983)
  • Jemmy Hope (1985)
  • Otu Earnáil agus an Riga (1985)
  • Mé Féin agus an Gairdín (1986)
  • I dTreo na Gréine (1987)
  • Ọchịchị Aduaidh (1991)
  • Henry Joy agus Véarsaí Eile (1992)

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

kwupụtara na Corish mepụtara "akara nke ọchịchị onye kwuo uche ya ... gbasaa site na ahụmịhe ma wuo ya na mgbọrọgwụ Irish-Ireland" ma kpochapụ ndị otu ahụ "na-eme ihe ọ bụla", si otú a ghọọ "onye ndu ọrụ mbụ a na-akwanyere ùgwù na Ireland". Ọ bụ n'otu oge a ka e buliri Mac Aonghusa ka ọ bụrụ osote onyeisi oche nke pati ahụ. Dị ka osote onye isi oche, Mac Aonghusa gbalịrị ịkatọ Corish ka ọ nọrọ na Ntuli aka onye isi ala nke

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 MAC AN BHEATHA, Proinsias (1910–1990). ainm.ie."MAC AN BHEATHA, Proinsias (1910–1990)". ainm.ie.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 The Papers of Proinsias Mac an Bheatha. James Hardiman Library Archives. Archived from the original on 2023-06-20. Retrieved on 2024-02-22.. James Hardiman Library Archives.
  3. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press. ISBN 9780719079733. 
  4. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press. ISBN 9780719079733. 
  5. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press, 83–84. ISBN 9780719079733. 
  6. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press, 86–87. ISBN 9780719079733. 
  7. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press. ISBN 9780719079733. 
  8. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press. ISBN 9780719079733. 
  9. Douglas (2009). Architects of the Resurrection: Ailtirí na hAiséirghe and the Fascist 'New Order' in Ireland. Manchester University Press, 89–90. ISBN 9780719079733. 
  10. Treacy (2013). The IRA 1956–69: Rethinking the Republic. Manchester University Press. ISBN 9781847797926.