Si Mohand

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Si Mohand
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
mba o sịFrench Algeria Dezie
Aha enyereMohand Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya1848 Dezie
Ebe ọmụmụIcheraiouen Dezie
Ụbọchị ọnwụ ya28 Disemba 1906 Dezie
Ebe ọ nwụrụAïn El Hammam Dezie
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye akaKabyle, Arabic Dezie
Ọrụ ọ na-arụodee uri, philosopher Dezie
Si Mohand

Si Mohand ou-Mhand n At Hmadouch, nke a makwaara dị ka Si Mhand, (Icerɛiwen, Tizi Rached, n'ihe dị ka 1848 - Ain El Hammam, 28 Disemba 1905) bụ onye na-ede uri Berber-Amazigh a ma ama site na Kabylie na Algeria. Ndị ọkà mmụta French kpọrọ ya "Kabyle Verlaine", ndị Algeria ibe ya Mouloud Feraoun, Mouloud Mammeri[1] na Boulifa tụgharịrị ọrụ ya na otu n'ime nsụgharị ya bụ Les poémes de Si-Mohand (1960).[2][3][4] N'ihi ọdịiche nke ozi na isi mmalite, a maghị nkọwa ụfọdụ nke ndụ ya nke ọma.[5]

Akụkọ ndụ[dezie | dezie ebe o si]

A mụrụ ya n'ezinụlọ bara ọgaranya dị mkpa, ọ gụrụ akwụkwọ na nkuzi okpukpe ọdịnala (ya mere e jị nye ya aha Si, "Dọkịta", nke agbakwunyere na aha ya), ndụ ya gosipụtara mmegide siri ike nke sochiri nnupụisi Kabyle megide ọchịchị ndị France na 1871. Ọ tụfuru ihe niile. A mara nna ya ikpe ọnwụ, e zigara nwanne nna ya na New Caledonia, a napụkwara ihe onwunwe ezinụlọ ya. N'adịghị ka nne ya na ụmụnne ya, ndị kwagara Tunis, ọ họọrọ ịnọ ma biri na Algeria dị ka otu n'ime ndị a napụrụ ihe ha, na-arụ ọrụ dị ka onye ọrụ ụbọchị ma ọ bụ na-arụkọ ọrụ ndị ọzọ na-akwụghị ụgwọ. Ọ dịghị mgbe ọ biri ebe ọ bụla, mana ọ na-awagharị ndụ ya niile na Algiers ma ọ bụ n'obodo na obodo nta ndị ọzọ dị na Algeria n'ime na gburugburu Kabylie. Ọ bụ nkọwa ole na ole banyere ndụ ya ka a maara nke ọma. Omenala ahụ na-echeta nleta ọ gara na Cheikh Mohand ou-Lhocine, onye ya na ya lụrụ ọgụ, yana njem ụkwụ gaa Tunis, ebe ọ zutere ụmụnne ya mana a nabataghị ya nke ọma.

Ọ nwụrụ n'ọrịa ụkwara nta mgbe ọ dị afọ iri ise na asaa n'ụlọ ọgwụ Sainte-Eugénie dị na Michelet (nke bụzi Ain El Hammam). O dekwara akụkọ na akwụkwọ Younes Adli nke afọ 2000 Les Éditions de Minuit nke e bipụtara bụ Mohand et un révolte .[6]

Ọrụ[dezie | dezie ebe o si]

N'oge ndụ ya ọ na-awagharị awagharị, o dere ọtụtụ isefra ma ọ bụ uri na Berber. Ụfọdụ narị ndị lanarịrị site na nnyefe ọnụ ma dekọọ ha n'akwụkwọ site na Boulifa, Mouloud Feraoun, Moulou Mammeri na Younes Adli.

  • Abụ ndị a ma ama nke Kabylie nke Djurdjura, M. Hanoteau, Paris, 1867
  • Nchịkọta nke uri Kabyle, Saïd Boulifa, Algiers, Jordan, 1904
  • [Ihe e dere n'ala ala peeji] Ọ bụ ihe e dere n"ụzọ dị mfe ka a ga-asị na ọ bụ ihe e kwuru n'oge ahụ ka a ka ka ka a ga na-ekwu na ọ bụ ya ka a ga ga-ekwu na a ka a ga.
  • [Ihe e dere n'ala ala peeji]
  • [Ihe e dere n'ala ala peeji]
  • Ọ bụrụ na Mohand ma ọ bụ Mhand. Ịgagharị na nnupụisi[Ihe e dere n'ala ala peeji]
Thikkelt-a ad hedjigh asefru
Wallah ad yelhu
Ad inadi deg lwedyat.
Wi t-islan ard na t-yaru
Ur dị kaiberru
W' illan d'elfahem yezra-t :
Nhel Rebbi a tent-yehdu
Ghur-es ay nedâu
Ad baâdent adrim nekfa-t.
N'oge a, m ga-ede uri;
Biko Chineke ka ọ maa mma
Ọ gbasakwara ebe niile.
Onye ga-anụ ya ga-ede ya,
Ọ gaghị esoro ya pụọ
Ndị maara ihe ga-aghọta ya:
Ka Chineke mee ka ha nwee ọmịiko;
Naanị ya nwere ike ichebe anyị:
Ụmụ nwanyị kwesịrị ichefu anyị, anyị enweghị ego fọdụrụ!

Ebensidee[dezie | dezie ebe o si]