Umaru bin Ali

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Umaru bin Ali
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
mba o sịNaijiria Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya1824 Dezie
Ebe ọmụmụNaijiria Dezie
Ụbọchị ọnwụ ya1891 Dezie
Ebe ọ nwụrụNaijiria Dezie
Ọkwá o jiSultan of Sokoto Dezie

 

Umaru bin Ali (c.1824-1891) bụ Sultan nke Sokoto site na 3 Ọktoba 1881 ruo 25 Machị 1891. Umaru bin Ali Sokoto Ọ nọchiri Sultan Mu'azu mgbe ọ nwụsịrị na Septemba 1881. Mu'azu Ali bụ nwa nwa Uthman dan Fodio, nwa Muhammed Bello na nwa Aliyu Babba. Uthman dan Fodio Muhammed Bello Aliyu Babba

Ali bụ nwa nwa Usman dan Fodio.[1]  Tupu ọ bụrụ Sultan, Ali nwere aha Sarkin Sudan wee biri na ribat n'obodo Shinaka.  N'oge ọchịchị ya, ọ gara njem atọ.  Njem nke mbụ bụ nsonazụ mkpọsa Mu’azu megide Sabon Birni ebe nke abụọ megidere Madarunfa.[2]  Njem njem nke atọ gbagoro bụ megide Argungu, n'ihi atụmatụ udo nke Argungu jụrụ;  onye ishi ndu ojọgu ono bụ Sarkin Lifidi Lefau.  Otú ọ dị, ndị Kebbawa bịara na-akwado ma buso njem ahụ ihu n’ọhịa, e merikwara ndị agha Sokoto ma gbuo Lefau.[3].[1]

N'agbanyeghị na ụfọdụ n'ime njem ndị ahụ enweghị ihe ịga nke ọma n'iweta nnukwu obodo, a ka nwere ụfọdụ ihe nkwata agha na ihe onyinye enyere Sultan nakwa ndị Fulani Emirs gara n'ihu na-ezigara Sokoto onyinye.  Emekwara ka ahazigharị ma gbasaa ụfọdụ ógbè n'oge a, marafa Maiturare mepụtara Gwadabawa, nkeji iri na ise n'ebe ugwu Sokoto wee chịkọta ndị agha kwesịrị ịja mma.  Vizier Muhammad Bukhari, Sarkin Kaya na onye na-achị obodo Bakura gbasaa ebe obibi na mpaghara ọwụwa anyanwụ nke Zamfara.[1].[2]

na 1885, Umaru bịanyere aka n'akwụkwọ nkwekọrịta dị mkpa na Royal Niger Company.  Dị ka Goldie, Sokoto kwetara inye ụlọ ọrụ Royal Niger ohere azụmaahịa pụrụiche n'ime ngalaba ya na ikike niile nke obodo n'akụkụ abụọ nke River Benue na nkwụghachi ụgwọ enyemaka nke puku akpa puku atọ kwa afọ.  akpụkpọ anụ.[3]

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. Johnston (1967). The Fulani Empire of Sokoto. Oxford University Press. Retrieved on 2015-08-16. 
  2. Last Murray. P. 125
  3. Hirshfield (2012-12-06). The Diplomacy of Partition: Britain, France and the Creation of Nigeria. Springer. ISBN 9789400992757. Retrieved on 2015-08-16.