Jump to content

Uromi

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Uromi bụ obodo dị na ugwu mgbanarị Esan, otu obere ihe nke ndị Edo na Edo steeti, Naijiria .  N'oge dị iche iche na ihe mere eme nke Uromi, obodo na ndị mmadụ abụrụla ihe dị mkpa nke ndị ukwu Benin.. [1]

Akụkọ ihe mere eme

[dezie | dezie ebe o si]

Uromi, nke a na-akpọbu 'Uronmun', bụ mpaghara ndị mmadụ kacha biri n'ala Esan, [2] nke ebili mmiri abụọ bi na ya.  Ebili nke mbụ nwere ndị si Benin na mpaghara ndị ọzọ dị ike n'etiti nàrị iteghete na puku narị anọ AD.  Ndị mbụ biri ndụ n'oge mbụ obodo hiwere obodo na-akpa àgwà nke na-arụ ọrụ ọrụ ugbo na nha nta, haghị ụdị ụdị ọ ALA;  Mkpa mkpa dabere na ọbụbụ ọnụ na ọrụ.  Ọtụtụ n'ime ndị mmadụ Bini mbụ a bụ ndị gbara ọsọ ndụ na-agbanarị mkpagbu site n'ịlụ nke Ogiso nke Benin, [3] ma egwu anya maka eze.

Ubiaja Road Roundabout, Uromi, Edo state

Oge nke abụọ nke njem a haziri hazi site na Bini bụ ihe dịka puku narị anọ na iri isii, n'oge iche Oba Ewuare onye ụdị onwe ya.  Ọ nwara ada Obodoga Binis gaa AlaEsan nke oge a site n'ịrụ ụgbọ ala gburugburu.  Ọtụtụ n'ime ndị a kwabatara n'oge a na-efeịgharị efegharị si Idumoza nke Benin City .

N'ihe dị ka otu oge njem njem nke abụọ a, Oba Ewuare zipụrụ nwa ya ka ọ malite nke ya.  Nwa nwoke a sitere na njikọ ya na aha Portuguese .  N’agbanyeghị na nwata ahụ bụ ọkpara Oba Ewuare, e gbochiri ya n’ihu ọha n’ihi na ọ bụ ọkara obodo;  Ewuare akara ike ịlụ nne Portuguese na ọkara nke ọkara nwoke ike iwebata dị ka onye nketa nke ocheeze.  Mgbe nwata ahụ tolitere, e ndidi ya, ya na ndị na-eje ozi na ndị nche, ka ha tinye nke ya.  Mgbe o rutere n'obodo Uronmun, a nabatara ka ọ bụrụ chi ezitere.  bi n'ebe ahụ ahụ mmemme otu mbụ mbụ na ndị na-eje ozi ya na ọ bụ nna ochie ya.  A nabatara ya dị ka onye mbụ Onojie (eze) nke ugbu a ihe ngosi.  E ziga mmetụta ndị bịaranụ na Oba Ewuare ka ha gwa ya na nwa ya ịgba ọkụ n’Uronmun, Ewuare zigakwara ha ozi ka eze ọhụrụ ahụ buru aha Ijesan (eze Esan).  A na-edekarị aha ahụ ka oge na-aga ka Ichesan.

Uromi bụ mkpọkọta obodo kewara ụzọ atọ, nke a ghọtara dị ka Okhiode, Obiruan na Obiọn.

Obodo Okhiode

[dezie | dezie ebe o si]

Nke gụnyere:

  • Eguare
  • Egbele
  • Onewa
  • Utah
  • Unuwazi
  • Arue na Isua
  • Uje Oro

Obodo Obiri

[dezie | dezie ebe o si]

Nke gụnyere:

  • Ebhoiyi
  • Efadion
  • Ekwe
  • Obierumu [2]
  • Eror
  • Obeidu
  • Uwalor
  • Idumoza
  • Ivue
  • Idumhengan Ebhoyi
  • Eko-Ibadin
  • Uwalor Okpere

Obodo Obion

[dezie | dezie ebe o si]
  • Ukoni
  • Amedeokhian
  • Awo

Eguare, oche nke Onojie nke Uromi, nwere obodo asaa, ya bụ:

  • Ikekiala
  • Okpujie
  • Oyomon
  • Odigule
  • Ochieren
  • Uwalor-Okpere
  • Uwalor-Usogho
  • Idejie

Obodo asaa ahụ nwere ibu ọrụ nke ikpu eze ọhụrụ.

Otu onye n’ime ndị ndu ebili mmiri nke abụọ na-akwaga Uronmun bụ “Oghu”, bụkwa nwa Oba Ewuare. [3] Ya na ndị na-eso ụzọ ya biri na Ivue, ebe Ichesan bikwa ma wuo ụlọ eze ya. Ọgụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka ocheeze dara n'etiti ụmụnne abụọ Ọghu na Ichesan. Ichesan gara na nzuzo gawa Benin ka ọ gwa nna ya maka ọgbaghara Ọghu. Oba Ewuare kọwara Ichesan na, n'agbanyeghị na ọ bụ nwa nwoke nke tọrọ ya, site n'omenala na ọ naghị achị ụmụnne ya ndị nta. Oba Ewuare kwuru na ya ga-ezigara Ọghu ozi gwa ya na ya (Ewuare) enyelarị aha Ijesan na Ọgọ ga-erubere iwu nna ya isi, mana Ewuare gwakwara Ijesan ka ọ kwanyere nwanne ya ugwu ma kwapụ. Ọ bụkwa obodo kacha nta na Naịjirịa.

Mgbe ọ laghachiri na Uronmun, ka ọ ghara imenye nwanne ya "okenye" ihere, na n'ikwekọ n'iwu nna ya, Ichesan si Ivue pụọ ruo taa Eguare, bụ ebe ezinụlọ eze Uromi bi ruo taa.

Ichesan gara nke ọma site na aka Agba, nakwa Ikenoa,'Ehenoa, Ikhivabhojere, Okuoye, Akhize, Ikhimagbale, Uwagbo, Ediale, Akhilomen, Okolojie, Okojie (Ogbidi), Uwagbale, Edenojie Okojie II, Omelimen Edenojie Eden I, na Anese [4]

Akụ na ụba

[dezie | dezie ebe o si]

ngwa dị ike nke akụ na nyere Uromi na-enweta site na ọrụ ugbo na njikwa obodo, na-enwetakwa ụfọdụ saịtị nri na-efu ego.  Ihe ubi Uromi na-onye bụ n'ụzọ bụ isi n'lihii ya na mpaghara ma ọ bụ mmiri, ụdị ala ya na-adịghị mma na-amị ya.

Uromi ikanaha ahuhu dị mma nke na-enye ndị ọrụ ugbo obodo ọpụrụiche ihe eji ha.  Oke Ahịa nke Uromi. Uromi nwere ezigbo ụlọ ọrụ ajụjụ.  Ọ bụ ebe a na-eme ụbọchị akara n'ihu ọha na etiti ụbọchị anọ, akara Uromi na-arụ ọrụ kwa ụbọchị site n'ụtụ ruo n'uhuruchi.  N'ofe Uromi, ndị ike inwe obodo ruru atọ n'ime ọ lla, ụfọdụ ahuhu na-arụ ọrụ n'ime ụbọchị a anọ, ebe ndị ọzọ na-azụ ahịa kwa ụbọchị..

E taka ọrụ ugbo na aha, azụmahịa ndị ọzọ na-eme kwa ụbọchị.  Na Eguare, ụlọ ọtụtụ ụlọ ọrụ ma na ngalaba nke azụmahịa ma na ngalaba ikike onwe.  Ụfọdụ ihe atụ nke ego ụlọ ọbá ego Union , ụlọ ọbá ego United Bank for Africa (UBA), Ụlọ ọbá ego nke mbụ na Naijiria , ụlọ ọbá ego Bank Zenith, EcoBank, ụlọ ọbá ego Fidelity , ụlọ ọbá ego obodo Uromi , na ọbá ego ndị ọzọ dị ka obere ụlọ akụ Uromi, wdg.

Ihu igwe

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnọdụ ihu igwe dị na Uromi dị ka nke ndị Naijiria ndị ọzọ.  Enwere oge mmiri abụọ, nke mmiri ozuzo kacha sie ike na-ada site na Maachị ruo Julaị yana oge mmiri mmiri na-esighị ike n'ọnwa Ọktoba na Nọvemba.  Enwere obere oge ọkọchị n' Ọgọstụ na Septemba yana oge ọkọchị dị ogologo site na Disemba ruo Maachị.  Oke mmiri mmiri kwa ọnwa n'etiti Mee na Julaị safarị atọ mm iri na abụọ na ebe Ọgọstụ na Septemba ọ na-agbada ruo mm irí asaa na ise, inchi atọ na Jenụwarị dị obere ka mm Iri atọ na ise, otu sentimita na ụma ise.  Isi oge ọkọchị na-esire ifufe Ugụrụ sitere na Ọzara Sahara, nke n'etiti Decemba na mmalite Febrụwarị nwere ike ike.  Nkezi Bur na Jenụwarị bụ Celsius C irí abụọ na asaa( Celsius F) na Julaị ọ bụ 25 Celsius C, °F irí asaa na asaa).  Ná nkezi, ụnwa kacha ewu ewu bụ Maachị;  na nkezi nke Celsius C irí abụọ na iteghete Celsius F iri asatọ na asaa;  ebe Julaị bụ ọnwa kacha mma . [5]

Ntụaka

[dezie | dezie ebe o si]
  1. UROMI. Esanland.org. Retrieved on 2021-09-12.
  2. Ubierumu Oke, Esan North East. www.nigeriapostcode.com. Retrieved on 2023-10-03.
  3. Uromi: A brief walk into the history, culture and beliefs of the Esan people (en). Pulse Nigeria (2021-12-17). Retrieved on 2023-08-12.
  4. About Us. Uromicommunity-ny.com. Retrieved on 10 November 2021.
  5. Lagos#cite note-5