Abu Simbel
_31.jpg)
Abu Simbel bụ ebe akụkọ ihe mere eme nke nwere nnukwu ụlọ nsọ abụọ e gwuru na nkume n'obodo nta Abu Simbel (Arabic: ), Aswan Governorate, Upper Ijipt, nso ókèala ya na obodo Sudan. Ọ dị n'akụkụ ọdịda anyanwụ Ọdọ Mmiri Nasser, ihe dị ka kilomita narị abuo na ịrị atọ (140 mi) n'ebe ndịda ọdịda anyanwụ Aswan (ihe dị ka kilomita 300 (190 mi) site n'okporo ụzọ). A tụrụ ụlọ nsọ gbàrà mkpi ahụ n'akụkụ ugwu na narị afọ nke oge 13 BC, n'oge ọchịchị nke 19 nke Fero Ramesses nke Abụọ. Nnukwu ihe oyiyi ha dị n'èzí nke Ramesses nke Abụọ a buru gọ ihe ngosi. A pụrụ ịhụ nwunye ya, Nefertari, na ụmụ ya na obere ihe site na ụkwụ ya. Ihe a tụrụ atụ n'ime nnukwu ụlọ nsọ ahụ na-echeta idu ndú Ramesses nke Abụọ na Agha nke Kadesh.
Akụkọ ihe mere eme[dezie | dezie ebe o si]
Ihe owuwu[dezie | dezie ebe o si]
N'oge ọchịchị ya, Ramesses nke Abụọ malitere usoro iwu ụlọ sara mbara n'Ijipt na Nubia, nke Ijipt na-achịkwa. Nubia dị ezigbo mkpa nye ndị Ijipt n'ihi na ọ bụ isi iyi nke ọlaedo na ọtụtụ ihe ndị ọzọ dị oké ọnụ ahịa. Ya mere, o wuru ọtụtụ nnukwu ụlọ nsọ n'ebe ahụ iji mee ka ndị Nubian nwee ike ịchịkwa ike Ijipt ma mee ka ndị Nubia bụrụ ndị Ijipt.[1][2] Ụlọ nsọ ndị a ma ama bụ ụlọ nsọ ndị e gwuru na nkume dị nso n'obodo Abu Simbel nke oge a, na mmiri Naịl nke Abụọ, ókèala dị n'etiti Lower Nubia na Upper Nubia.[2] e nwere ụlọ arụsị abụọ, nnukwu ụlọ nsọ ahụ, nke a raara nye maka ramesses nke abụọ n'onwe ya, na obere ụlọ nsọ ahụ, nke a raara nye onyeisi nwunye ya eze nwanyị Nefertari.
Nchọpụta ọzọ[dezie | dezie ebe o si]
Ka oge na-aga, ụlọ nsọ ndị ahụ dara n'ọrụ ma nnukwu ụlọ nsọ ahụ mechara kpuchie ya. Ka ọ na-erule narị afọ nke isii BC, ájá kpuchiri oyiyi nke ụlọ nsọ ahụ ruo n'ikpere ha. [ihe odide dị mkpa] E chefuru ụlọ nsọ ahụ rue ọnwa Machị na afọ 1813, mgbe onye nyocha si na obodo Switzerland Johann Ludwig Burckhardt hụrụ obere ụlọ nsọ na elu nke ụlọ nsọ.
Burckhardt gwara onye nchọpụta Ịtali Giovanni Belzoni banyere nchọpụta ya, onye gara ebe ahụ, mana enweghị ike igwu ụzọ mbata n'ụlọ nsọ ahụ. Belzoni laghachiri na afọ 1817, n'oge a na-enwe ihe ịga nke ọma na mgbalị ya ịbanye n'ụlọ ahụ. Enwere ike ịchọta nkọwa zuru ezu nke ụlọ nsọ ndị ahụ, tinyere ihe osise nke oge ahụ, na nkọwa nke Ijipt nke Edward William Lane (1825-1828).[3]
Nnukwu Ụlọ Nsọ[dezie | dezie ebe o si]
Nnukwu ụlọ nsọ dị na Abu Simbel, nke were ihe dị ka afọ iri abụọ iji wuo, e wuchara ya n'ihe dị ka afọ irí abụọ na anọ nke ọchịchị Ramesses Onye Ukwu (nke kwekọrọ na oge 1265 BC). A raara ya nye chi Amun, Ra-Horakhty, na Ptah, yana Ramesses n'onwe ya.[4] A na-ewere ya dị ka ụlọ nsọ kachasị ukwuu na nke kachasị mma n'oge ọchịchị Ramesses nke Abụọ, yana otu n'ime ndị kachasị mma n"Ijipt.
Ọdịdị anyanwụ[dezie | dezie ebe o si]
Ekwenyere na ọ bụ ndị na-atụpụta ihe n'Ijipt oge ochie debere axis nke ụlọ nsọ ahụ n'ụzọ ga-eme ka n' ọnwa ọtoba 22 na onwa Febrụwarị 22, ìhè anyanwụ ga-abanye n'ebe nsọ ahụ ma mee ka ihe a tụrụ atụ na mgbidi azụ, ma e wezụga ihe oyiyi nke Ptah, chi jikọtara ya na ala nke ndị nwụrụ anwụ, onye nọgidere n'ọchịchịrị mgbe niile. Ndị mmadụ na-ezukọta na Abu Simbel n'ụbọchị ndị a iji hụ nke a. [nkọwa dị mkpa][4][5]
Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]
- Ndepụta nke ebe ndị Ijipt oge ochie, gụnyere ebe ụlọ nsọ
- Ndepụta nke ebe ndị a na-enyocha mbara igwe site na mba
- Ndepụta nke nnukwu ihe a tụrụ atụ n'ebe ahụ
Edensibia[dezie | dezie ebe o si]
- ↑ Verner, Miroslav. Temple of the Word: Sanctuaries, Cults and Mysteries of Ancient Egypt. (Cairo: The American University in Cairo Press, 2013).
- ↑ 2.0 2.1 Hawass, Zahi. The Mysteries of Abu Simbel. (Cairo: The American University in Cairo Press, 2000).
- ↑ Lane E, "Descriptions of Egypt," American University in Cairo Press. pp.493-502.
- ↑ 4.0 4.1 Alberto Siliotti, Egypt: temples, people, gods,1994
- ↑ Ania Skliar, Grosse kulturen der welt-Ägypten, 2005
Ịgụ ihe ọzọ[dezie | dezie ebe o si]
- Berg (1978). The Salvage of the Abu Simbel Temples. International Council on Monuments and Sites. Retrieved on 7 March 2015. - Highly detailed article describing the process of saving and creating a new location for the temples.
Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]
- Abu Simbel na ebe nrụọrụ weebụ nke Egypt State Information Service