Asụsụ Fala

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Fala
A mụrụ ya  Spain
Ógbè <abbr title="<nowiki>northwestern</nowiki>">NW Extremadura
Ndị na-asụ asụsụ ala
(11,000 e depụtara na 1994) [1]
Ụdị ndị mbụ
Koodu asụsụ
ISO 639-3 fax
Glottolog fala1241

  Fala ("Okwu", nke a na-akpọkwa Xalimego [2]) bụ asụsụ Romance nke ọdịda anyanwụ nke a na'etiti ndị Galician-Portuguese, nke nwere ụfọdụ àgwà sitere na Leonese, nke ihe dị ka mmadụ 10,500 na-asụ na Spain, nke 5,500 bi na ndagwurugwu nke akụkụ ugwu ọdịda anyanwụ Extremadura dị nso n'ókè ya na Portugal. Ndị na-asụ Fala bi n'obodo Valverde del Fresno (Valverdi du Fresnu), Eljas (As Ellas) na San Martín de Trevejo (Sa Martín de trevellu). Ndị a dị na ndagwurugwu Jálama, na comarca nke Sierra de Gata.

Aha ndị ọzọ a na-eji eme ihe mgbe ụfọdụ maka asụsụ ahụ bụ Fala de Jálama ma ọ bụ Fala de Xálima, mana ọ dịghị nke ọ bụla n'ime ha nke ndị na-asụ ya n'onwe ha na-eji, ndị na-akpọ ụdị asụsụ ha lagarteiru (na Eljas), manhegu / mañegu (na San Martín de Trevejo) na valverdeiru (na Valverde del Fresno). [3]

Akụkọ ihe mere eme[dezie | dezie ebe o si]

Mmalite ya[dezie | dezie ebe o si]

N'oge etiti, a pụrụ ịchọta ụdị ngwakọta nke Portuguese na Leonese n'akụkụ ókèala dị n'etiti Leon na Portugal, nke a na-anọchite anya ya n'ihe odide dịka Foro de Castelo Rodrigo (narị afọ nke iri na atọ). Ọ bụ ezie na enweghi akwụkwọ banyere ọchịchị na mmụba nke mpaghara a na narị afọ nke iri na atọ, enwere ọtụtụ echiche nke ụmụ amaala Galician na-aga ichebe ókèala megide ndị Alakụba dị ka ntaramahụhụ nke eze Leonese nyere, ma ọ bụ nnyefe nke ókèala na iwu agha dị iche iche site na Eze Alfonso IX na Fernando nke Abụọ.

N'ozuzu, ndị ọkà mmụta asụsụ na-akwado echiche Galician na-akwado nchepụta na ndagwurugwu ahụ bụ mpaghara dịpụrụ adịpụ, ya mere, ndị Galician na'okpuru ala na-anọgide na-ekwu okwu n'ụdị "dị ọcha" n'ihi enweghị mmetụta mpụga. Otú ọ dị, ndagwurugwu ahụ dị n'akụkụ ókèala Portugal, na-eme ka ọ bụrụ ezigbo onye a ga-ahazi n'ime ala ndị Castile na Portugal gbanwere, site na Nkwekọrịta nke Alcanices. N'oge gara aga, n'oge reconquista, ókèala ahụ nwere ọdịdị agwọ. E mere nkwekọrịta ahụ iji mee ka ọ dịkwuo mma, nke e nwetara n'ozuzu ya site n'inye Ribacoa na Portugal (Guarda, ogige ókèala oge ochie, dị ugbu a kilomita 40 n'ebe ọdịda anyanwụ nke nke ọhụrụ ahụ), ma nata ala ndị dị n'ebe ọwụwa anyanwụ nke osimiri Erges-Tagus-Sever, [ihe odide dị mkpa] kilomita 180 nke ókèala nke mmiri na-wa.  Nkwekọrịta dị n'etiti ndị eze emeghị ka ndị mmadụ biri ọzọ, yabụ mmadụ ole na ole agbanweela mba, ọ bụghị site n'uche ha, kama n'ihi mgbanwe nke ókèala.

Ọmụmụ ụdaolu[dezie | dezie ebe o si]

Consonant phonemes
  Bilabials Labiodentals Dentals Alveolars Postalveolars Palatals Velars
Nasals Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link
Stops Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link
Affricates Àtụ:IPA link
Fricatives (Àtụ:IPA link) Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link (Àtụ:IPA link) Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link (Àtụ:IPA link)
Trills Àtụ:IPA link
Flaps Àtụ:IPA link
Approximants Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link
Laterals Àtụ:IPA link Àtụ:IPA link
Mkpụrụ okwu ụdaume
N'oge gara aga N'azụ
Emechiri i u
N'etiti etiti na o
Emeghe a

Mkpụrụ akwụkwọ[dezie | dezie ebe o si]

Otu mkpụrụ akwụkwọ a tụrụ aro ya nwere mkpụrụedemede iri abụọ na atọ: [4]

Mkpụrụ akwụkwọ ndị dị n'elu
A B C D E F G H M J L M N O P Q R S T U V X Z
Mkpụrụ akwụkwọ ndị dị ala
a b c d na f g h i j l m n o p q r s t u v x z

Okwu ntụnyere[dezie | dezie ebe o si]

[5] na-egosi ụfọdụ okwu Fala na tebụl dị n'okpuru.

Latịn Galician Fala Extremaduran Asụsụ Portuguese Spanish Bekee
hodie hoxe hoxii hoy hoje hoy taa
locus lugar lugal lugal lugar lugar ebe
dicere dicir izil izil dizer decir ikwu / ịgwa
oculus ollo ollu oju olho ojo anya
aqua auga agua áugua água agua mmiri
creāre crear crial crial criar crear iji mepụta

Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]

  • Galician-Portuguese
  • Asụsụ Leonese
  • Asụsụ Portuguese
  • Asụsụ Galician
  • Fala dos arxinas ("okwu ndị na-akpụ nkume"), Abụ nke ndị na-akwa nkume na Galician na-asụ.
  • Asụsụ Extremaduran, sitere na Astur-Leonese
  • Castúo, ma ọ bụ Extremaduran ụdị Spanish
  • Portuñol

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

akụkụ ugwu ọdịda anyanwụ Extremadura dị nso n'ókè ya na Portugal. Ndị na-asụ Fala bi n'obodo Valverde del Fresno (Valverdi du Fresnu), Eljas (As Ellas) na San Martín

  1. Fala at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
  2. Promotora Española de Lingüística. www.proel.org. Retrieved on 11 April 2018.
  3. newspaper La Vanguardia (8-6-2019): La fala, una lengua viva del norte de Extremadura (in Spanish)
  4. Fala. omniglot.com.
  5. Galindo (1993). "Apuntes socio-históricos y lingüísticos sobre a Fala do Val de Xalima" (in es). Alcántara: Revista del Seminario de Estudios Cacereños 30: 123–148.