Democracy Day (Nigeria)
| mba/obodo | Naijiria  |
|---|---|
| ụbọchị n'afọ maka ihe omume oge ụfọdụ | Önwa ishií 12 |
Ụbọchị ochichi onye kwuo uche ya bụ 12 June, ezumike ọha na eze (ụlọ akụ) na Naijiria . Ruo 6 June 2018, a na-eme ya kwa afọ na Mee 29. Ụbọchị ochichi onye kwuo uche ya bụ ụbọchị ndị agha nyefere ọchịchị n'aka gọọmentị ndị nkịtị họpụtara n'afọ 1999, bụ akara mmalite nke ọchịchị ndị nkịtị na-aga n'ihu kemgbe Naijiria nwechara onwe ya pụọ n'ọchịchị colonial na 1960. Ọ bụ omenala a na-eme kwa afọ, malite n'afọ 2000. June 12 ka a na-akpọbu ụbọchị Abiola, nke a na-eme na Lagos, Nigeria na ụfọdụ steeti ndịda ọdịda anyanwụ Naijiria.
Ụbọchị ochichi onye kwuo uche ya na Naijiria bụ ezumike ọha iji cheta mweghachi ọchịchị onye kwuo uche ya na Federal Republic of Nigeria. Na onwa May 26 bụ ụbọchị mbụ nke ọchịchị onye kwuo uche ya na Naijiria, bụ akara mgbe onye ahọpụtara ọhụrụ Olusegun Obasanjo weghaara ọkwa dịka onye isi ala Nigeria na 1999, wee kwụsị ọtụtụ iri afọ nke ọchịchị ndị agha malitere na 1966 ma kwusitu naanị obere oge ọchịchị onye kwuo uche ya site na ya. Na afọ 1979 ruo 1983.
Na 6 June 2018, ụbọchị asatọ ka e mechara 29 May 2018 dị ka ụbọchị ọchịchị onye kwuo uche ya, gọọmenti etiti Naijiria nke onyeisiala Buhari na-edu kwupụtara 12 June ka ọ bụrụ ụbọchị ọchịchị onye kwuo uche ya ọhụrụ. [1] Buhari ga-ekwu okwu mmalite ya maka oge nke abụọ ya na June 12, 2019. Emere ihe ndị a iji cheta nhọpụta ọchịchị onye kwuo uche MKO Abiola na 12 June 1993, n'ihe e chere na ọ bụ ntuliaka kacha nwee onwe na nke kacha mma na Naijiria. Otú ọ dị, Ibrahim Babangida Junta kagburu ya n'ụzọ na-ezighị ezi. A nwụchiri MKO Abiola ka o kwupụtachara onwe ya dịka onyeisiala. Chief MKO Abiola nwụrụ n'amaghị ama ka ọ ṅụchara tii na mkparịta ụka maka mgbapụta ya. Ọ malitere ụkwara n'ihu Kofi Annan wee nwụọ n'ụlọ ọgwụ. MKO kwere nkwa iweghachi ezi ọchịchị na Naịjirịa.
Ndabere[dezie | dezie ebe o si]
Naijiria nwetara nnwere onwe na 1 October 1960 site na Great Britain mgbe ahụ Nigeria dabara na nke mbụ n'ime ọtụtụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ọ̀nwa 15 Jenụarị 1966, [2] na mgbe ahụ, agha obodo . Ya mere Naijiria bụ obodo mba na-apụta, anyị aghaghị ijide n'aka na anyị agaghị eleghara ọdịiche dị mkpa dị n'etiti ọchịchị onye kwuo uche ya (nke a na-ahụkarị na steeti ọhụrụ) na ọchịchị onye kwuo uche ya dị na steeti ndị nwere omenala ogologo oge nke ọchịchị na-adịghị akwụsị akwụsị. [3] Isi nke ochichi onye kwuo uche ya bụ ụkpụrụ nke ọchịchị ọha na eze, nke na-ekwu na ọchịchị nwere ike ịkwado naanị site n'ọchịchọ nke ndị ọ na-achị [3] na ya mere enwere ike ịghọta ihe kpatara na enweghị ike ịhụ agha agha dịka ọchịchị onye kwuo uche ya, na n'oge ndị a Naijiria abụghị obodo onye kwuo uche ya.
Ọtụtụ n'ime akụkọ ihe mere eme ya nwere onwe ya, Nigeria bụ ndị ọchịchị ndị agha na-achị achị, nke oge ọchịchị onye kwuo uche ya gbakọtara, dịka ọmụmaatụ site na afọ 1979 ruo 1983 na Alhaji Shehu Shagari. Onye isi ndị agha ikpeazụ bụ Gen. Sani Abacha, nwụrụ na mberede na 1998. Onye nọchiri ya, Jen. Abdulsalami Abubakar kwere nkwa mgbanwe na ọchịchị onye kwuo uche ya, na nke a ka ewepụtara iwu ọhụrụ na ọ̀nwa Mee 5 1999. E mere ntuli aka wee laa ezumike nka Gen. Olusegun Obasanjo bụ onye chịburu Naijiria dịka onye ọchịchị ndị agha ka a họpụtara dịka onyeisi oche ọhụrụ.
Ọgwụgwụ nke ọchịchị ndị agha wetara oge ọhụrụ nke ntuli aka mgbe niile yana nloghachi nnwere onwe obodo, ndị nta akụkọ na-akwụghị ụgwọ na njedebe nke njide aka ike na mmekpa ahụ, n'agbanyeghị na mmebi ikike mmadụ ka na-eme mgbe niile. Naijiria malitekwara ogologo mgbasa ozi megide nrụrụ aka n'ọchịchị na ndị agha mebiela akụ na ụba ya ma mebie aha ọma ya n'ụwa niile.
Ndị ọzọ[dezie | dezie ebe o si]
Attih Soul dere isiokwu ụbọchị ochichi onye kwuo uche ya na ntụzịaka ọchịchị Buhari na afọ 2017 dịka akụkụ nke mmemme iji mee ụbọchị ahụ. [4]
Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]
Edensibịịa[dezie | dezie ebe o si]
- ↑ "Buhari declares 12 June Democracy Day, honours Abiola with GCFR", Punch Newspapers. Retrieved on 2018-06-07. (in en-US)
- ↑ "How first coup still haunts Nigeria 50 years on", 2016-01-15. Retrieved on 2019-04-29. (in en-GB)
- ↑ 3.0 3.1 Nodia (October 1992). "Nationalism and Democracy". Journal of Democracy 3 (4). DOI:10.1353/jod.1992.0053. Retrieved on 31 December 2019.
- ↑ Unamka. Attih Soul Shines Bright In RMF - The Nation (en-US). Retrieved on 2021-01-01.