Georges Nzongola-Ntalaja

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Georges Nzongola-Ntalaja
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
mba o sịDemocratic Republic of the Congo Dezie
Aha enyereGeorges Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya3 Febụwarị 1944 Dezie
Ebe ọmụmụBukavu Dezie
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye akaBekee Dezie
Asụsụ ọ na-edeBekee Dezie
Ọrụ ọ na-arụpolitical scientist, university teacher Dezie
ụdị ọrụ yapolitical science, African studies Dezie
Ọkwá o jiPermanent Representative of the Democratic Republic of the Congo to the United Nations Dezie
onye nsonye òtù egwuregwuFC Barcelona Dezie
Ụcha ime anyaagba aja aja Dezie
ụcha ntụtụ isiNtụtụ ojii Dezie
ụdị egwuregwuegwuregwu Dezie
otu egwuregwuLa Liga Dezie
Ihe nriteFellow of the African Academy of Sciences Dezie
Ụdị onye si edozi ntụtụ ísíOld school Dezie

Georges Nzongola-Ntalaja (amụrụ 3 Febụwarị 1944) bụ onye ọkachamara mmụta, onye edemede na onye nnọchi anya si mba Congo. Ọ bụ Ọkammụta n'isi ọmụmụ African na Afro-American Studies na Mahadum North Carolina na Chapel Hill, ebe ọ na-ahụ maka ọmụmụ Africa na nke ụwa. Ọ bụkwa Onye nnọchite anya ndịgide nke Democratic Republic of Congo na United Nations kemgbe afọ 2022.

Akụkọ Ndụ Ya[dezie | dezie ebe o si]

Georges Nzongola-Ntalaja amụrụ na 3 Febụwarị[1] 1944[2][3] na Kasha, South Kivu na [[w:|Belgian Congo]. [4] Nzongola-Ntalaja tolitere n'ọdụ American Presbyterian Congo Mission (APCM) dị na Kasha, n'akụkụ ọkwa steeti Luputa.[5] Ntinye aka Nzongola-Ntalaja n'ihe omume bidoro n'oge ọ dị afọ iri na ụma mgbe o sooro na ngagharị iwe chọrọ nnwere onwe ndị Congo pụọ n'aka Belgium.[6]

N'ime afọ ndị 1960 mgbe emegharị ikike obodo na United States, enwere oku akpọrọ ka Davidson College nabatawa ụmụ akwụkwọ ojii, ebe Nzongola-Ntalaja bụ nwa akwụkwọ mgbanwe na Minnesota n'enwe ámụ̀mà ịga Macalester College. Agbanyeghị, onye isi oche kọleji Davidson, Grier Martin,kpọtụụrụ ndị ezinụlọ ya ma nye ya ohere ịgụ akwụkwọ n'uju. Nke a mere Nzongola-Ntalaja nwa akwụkwọ ojii nke abụọ ga-aga Davidson n'oge mbọ mbụ ya iji kwalite ụdị dị iche iche. Ọ na-etinye aka ngwa ngwa na mmemme American, na-ekere òkè na Civil rights movement na United States, na-akwalite ụlọ akwụkwọ kọleji ka ọ kwụsị ịkpa ókè megide ndị ọrụ ojii, na ịkwado maka usoro ọmụmụ zuru oke.[7]

Nzongola-Ntalaja gụsịrị akwụkwọ mahadum ma nweta nzere B.A na nkà ihe ọmụma n'afọ 1967, tupu ya agụchaa ma nweta nzere M.A ya n'isi ọmụmụ diplomacy na azụmahịa mba ụwa n'afọ 1968 site na Mahadum Kentucky.[4] O mechara gbachiteere nzere PhD ya n'isi ọmụmụ sayensị ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'afọ 1975 na Mahadum Wisconsin–Madison.[4]

Ọrụ Ya Dịka Onye Gụrụ Akwụkwọ[dezie | dezie ebe o si]

Nzongola-Ntalaja nwere ọkwa nkuzi na Mahadum Kisangani, Congo-Kinshasa site n'afọ 1970 ruo 1971, Mahadum Lubumbashi site n'afọ 1971 ruo 1975, Mahadum Clark-Atlanta n'etiti afọ 1975 na 1977, na Mahadum Maiduguri na Naijiria n'etiti afọ 1977 na 1978.[8][4] Ọ ghọrọ ọkammụta ǹkà ọmụmụ Africa na Mahadum Howard n'etiti afọ 1978 na 1997, na Okammụta James K. Batten n'isi ọmụmụ Public Policy na Davidson College, North Carolina, n'etiti afọ 1998 na 1999. Ọ bụkwa onye ọkachamara nleta na El Colegio de Mexico n'oge okpomọkụ nke 1987.[8][9] Nzongola-Ntalaja abụwo onye prọfesọ na ngalaba nke African, African American and Diaspora Studies na Mahadum North Carolina na Chapel Hill kemgbe 2007.[10][11][12]

Nzongola-Ntalaja jere ozi dị ka onye isi oche nke African Studies Association (ASA) nke United States n'afọ 1988,[13] dịka onye òtù kọmitii ezege nke International Political Science Association (IPSA) site n'afọ 1994 ruo 1997, na dịka Onye isi oche African Association of Political Sciences (AAPS) site na 1995 ruo 1997.[8] A họpụtara ya dịka onye òtù African Academy of Sciences n'afọ 1988.[9]

Nzongola-Ntalaja nwere nnyocha buru ibu o mere na ndọrọ ọchịchị Afrịka,[14][15][16][7] mmepe, na nsogbu esemokwu,[17] ma deela ọtụtụ akwụkwọ na ọtụtụ akụkọ gbasara isiokwu ndị a.[10] Otu n'ime ọrụ ya ama ama bụ The Congo from Leopold to Kabila: A People's History,[18] nke na-enye akụkọ ihe mere eme nke Democratic Republic of the Congo site n'oge ọchịchị ruo ugbu a.[19][20] Akwụkwọ ahụ nwetara ihe nrite akwụkwọ kacha mma nke afọ 2004 sitere na òtù Politics Conference Group,[21][22] wee gosi ya na ndetu aha nke ụlọ ọrụ mgbasa ozi The Guardian deturu maka akwụkwọ iri mbụ dere maka neocolonialism.[23] Odewokwa ọtụtụ akwụkwọ gbasara Atrocities in the Congo Free State,[24][22] nke ọ na-ezo aka dị ka "Mkpachapụ nke Congo",[25] wee nye okwu TED-Ed n'isiokwu a.[26]

Ọrụ Ya Dịka Onye Ndọrọ Ndọrọ Ọchịchị[dezie | dezie ebe o si]

Mmegide Nzongola-Ntalaja pụtara ìhè megide onye ọchịchị aka ike Mobutu Sese Seko na oge ọchịchị ya na Zaire mere ya ka ọ bụrụ onye a na-elegide anya imegbu na ọbụna iyi ya egwu ọnwụ. Ndị uwe ojii nchekwa gbara ya ogologo ajụjụ.[27] Na nzaghachi, ọ họọrọ ịlaghachi na US ma biri na mchụla na mba ọzọ afọ ofufo ruo afọ iri na asaa.[7][27]

Nzongola-Ntalaja bụrịsị onye òtù African National Congress (ANC) na People's Party for Reconstruction and Democracy (PPRD) nke Kongo kemgbe afọ 1991.[7] Ọ bụrịsịkwa onye na-akatọsi ike ọchịchị na nrụrụ aka na mba ahụ, ma kpọọ oku ka e nwee ọchịchị onye kwuo uche ya na nchekwa ikike mmadụ na Congo.[19][20] Nzongola-Ntalaja sorịị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ma nye aka n'ọpụpụ obodo ya n'aka ọchịchị aka ike nke Mobutu. Na 1992, o sonyere dịka onye nnọchiteanya na Nzukọ Ọchịchị Mba nke Kongo/Zaire,[28] nke na-esochi ya abụrụ ije ozi dị ka onye ndụmọdụ òkpé-udo na gọọmentị mgbanwe nke Prime Minister Étienne Tshisekedi na-edu. Ọzọkwa, n'afọ 1996, a họpụtara ya dị ka osote onye isi oche nke National Electoral Commission nke DRC, bụ ebe ọ rụrụ ọrụ dị ka onye nnọchiteanya mbụ nke mmegide na kọmitii ahụ [8] Nzongola-Ntalaja rụkwara ọrụ na United Nations. Ọ bụ onye isi Oslo Governance Center site n'afọ 2002 ruo 2005.[29] N'afọ 2005, o duuru òtù ndị ọkachamara na-arụ ọrụ maka ịmepụta usoro udo na nchekwa maka Great Lakes Region.[30]

Nzongola-Ntalaja bụ Onye Nnọchiteanya Na-adịgide adịgide nke Democratic Republic of Congo na United Nations, mgbe enyefere onye odeakwụkwọ ukwu UN António Guterres na 13 Jenụwarị 2022.[30][31] Na Jun 2022, Nzongola-Ntalaja rịọrọ Kansụl nchekwa ka ọ rịọ ka a wepụrụ M23 site na Bunagana na akụkụ nke Rutshuru Territory na ọwụwa anyanwụ Congo n'oge nzukọ United Nations Security Council.[32][33] M23 bụ otu nnupụisi nke ndị agha Kongo na United Nations meriri na 2013, ma maliteghachi na Nọvemba 2021.[34] Congo Ndị isi na-ata Rwanda agbata obi maka ịkwado M23, ebe Rwanda gọnarịrị njikọ ọ bụla na otu ahụ.[35][36] Otú ọ dị, ọ kagburu nchegbu ndị Rwanda na-enwe banyere ịdị adị Democratic Forces for the Liberation of Rwanda na DRC.[37] Na 26 October 2022, Nzongola-Ntalaja boro Rwanda ebubo na ha ji DRC n'etiti 1998 na 2003 na ime ihe. arụrụ arụ, gụnyere ịkwakọrọ akụ na ụba Congo na izu ohi chimpanzee na anụmanụ ndị ọzọ.[38][39][40]

Akwụkwọ Ndị O Dere[dezie | dezie ebe o si]

Àtụ:Scholia

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. Georges Nzongola-Ntalaja.
  2. Àtụ:Cite akwụkwọ
  3. ica = jo2017967744 AUT - Úplné zobrazení záznamu.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Georges Nzongola-Ntalaja - SourceWatch.
  5. Àtụ:Cite webụ
  6. Àtụ:Citet web
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 Activist, Academic, Ambassador: Georges Nzongola-Ntalaja '67 Akpọrọ aha ya na UN Post.
  8. 8.0 8.1 8.2 8.3 Georges Nzongola-Ntalaja: Bloomsbury Mbipụta (UK).
  9. 9.0 9.1 Nzongola-Ntalaja Georges | The AAS. Archived from the original on 2019-10-22. Retrieved on 2023-12-24.
  10. 10.0 10.1 Georges Nzongola- Ntalaja | Ngalaba African, African American, and Diaspora Studies (en-US).
  11. Template error: argument title is required.
  12. un-post Activist, Academic , Ambassador: Georges Nzongola-Ntalaja '67 Akpọrọ aha ya na UN Post.
  13. /about-the-asa/asa-board-of-directors/past-presidents-of-the-asa/ Ndị isi oche nke ASA n'oge gara aga.
  14. (1994) "Mmebi nke ikike Democratic na Zaire". DOI:10.2307/1166725. ISSN 0047-1607. 
  15. Àtụ:Cite akwụkwọ
  16. (2004) "jstor.org/stable/27800538 Ịbụ Amaala, Ime ihe ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na ọchịchị onye kwuo uche n’Africa". DOI:10.1163/19426720-01004002. ISSN Eprel 2023 107 Eprel 2023. 
  17. "Gịnị Mere E Ji Mee Ya. Ọtụtụ ọgba aghara na Eastern Congo?", 1 Julaị 2022.
  18. Template error: argument title is required.
  19. 19.0 19.1 Georges Nzongola-Ntalaja | Onye nche.
  20. 20.0 20.1 "Patrice Lumumba: ogbugbu kacha mkpa nke narị afọ nke 20", 17 Jenụarị 2011.
  21. Dunn, Kevin C. (2002). "Ntụleghachi nke Congo site na Leopold to Kabila: Akụkọ Ndị mmadụ". The International Journal of African Historical Studies. DOI:10.2307/3097681. ISSN 0361-7882. 
  22. 22.0 22.1 [https: //www.wilsonquarterly.com/quarterly/the-ends-of-history/reversing-a-bloody-legacy Mweghaghachi Ihe Nketa Ọbara].
  23. Template error: argument title is required.
  24. Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specifiedKoyi, Ikaba. .
  25. ".html Eze Belgium weghachi ihe nkpuchi na Congo na nleta Landmark", 8 June 2022.
  26. Eze kacha egbu akụkọ ihe mere eme - Georges Nzongola-Ntalaja.
  27. 27.0 27.1 ROAPE (20 April 2021). /a-peoples-ọkọ akụkọ ihe mere eme-an-interview-with-georges-nzongola-ntalaja/ Onye Ọkọ akụkọ ihe mere eme ndị mmadụ: ajụjụ ọnụ ya na Georges Nzongola-Ntalaja - ROAPE.
  28. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named : 12
  29. -of-history/reversing-a-bloody-legacy Reversing a Bloody Legacy.
  30. 30.0 30.1 Àtụ:Cite webụ
  31. Onye Nnọchiteanya Ọhụrụ Na-adịgide adịgide nke Democratic Republic of Congo Wepụta Asambodo | UN Press (13 Jenụarị 2022).}
  32. Besheer, Margaret. "Congo-Kinshasa: UN - Well- Ndị nnupụisi M23 ji ngwa agha maliteghachi na DRC", 30 June 2022.
  33. Àtụ:Cite webụ
  34. in-drc/6638775.html UN: Ndị M23 ndị nnupụisi jikere nke ọma na DRC.
  35. /news/272605082/un-well-armed-m23-rebels-resurgent-in-drc UN: Well-Armed M23 Rebels Resurgent in DRC.
  36. ... /20230422125116/https://www.bbc.com/gahuza/articles/c2j1llk40v0o DRC muri UN: 'Ntidushobora kuganira na M23 kuko n'u Rwanda n'ịtụgharị egwu na FDLR' (20 Eprel 2023).
  37. US kpọrọ DR Congo maka imekọ ya na ndị agha FDLR mgbukpọ (29 Maachị 2023). Archived from the original on 2018-04-20. Retrieved on 2023-12-24.
  38. Staff Writer (13 October 2022). anya-na-un-ebubo-rwanda-of-izu-gorillas/ Onye nnọchi anya DRC na UN boro Rwanda ebubo izu ohi Gorillas..
  39. com/en/article/ake4x8/democratic-republic-of-congo-rwanda-gorillas-russia-ukraine Arụmụka UN gbasara Ukraine n'ụzọ ụfọdụ ghọrọ arụmụka gbasara Gorillas ezuru.
  40. [https ://www.newtimes.co.rw/article/1767/news/security/solutions-to-dr-congo-problems-cannot-be-outsourced---rwandan-diplomat-at-un A pụghị ị nweta azịza nye nsogbu DR Congo - onye nnọchi anya Rwandan na UN] (14 Ọktoba 2022).

Njikọ Mpụga[dezie | dezie ebe o si]

Àtụ:S-start Àtụ:S-dip Àtụ:S-bef Àtụ:S-ttl Àtụ:S-aft Àtụ:S-end