Iwu ise nke sayensị ọbá akwụkwọ

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Iwu ise nke sayensị ọbá akwụkwọ
theory, cultural artifact
Oge/afọ mmalite1931 Dezie
A gụrụ ahaS. R. Ranganathan Dezie
Onye nchepụtaS. R. Ranganathan Dezie
asụsụ eji dee ọrụBekee Dezie
onye nchọpụtaS. R. Ranganathan Dezie

Iwu ise nke sayensị ọbá akwụkwọ bụ echiche nke S. R. Ranganathan chepụtara na 1931, kọwapụtara ụkpụrụ nke ịrụ ọrụ usoro ọbá akwụkwọ. Ọtụtụ ndị na-ahụ maka ọbá akwụkwọ si gburugburu ụwa nabatara iwu a dị ka ntọala nke nkà ihe ọmụma ha.[1][2]

Iwu ndị a, dị ka egosiri na Ranganathan's The Five Laws of Library Science, bụ:

  1. Akwụkwọ bụ maka iji eme.
  2. Onye ọ bụla, akwụkwọ ya.
  3. Akwụkwọ ọ bụla, onye na-agụ ya.
  4. Chekwaba oge onye na-agụ ya.
  5. Ọbá akwụkwọ bụ ihe na-eto eto.[3]

Nchịkọta[dezie | dezie ebe o si]

Iwu Mbụ: Akwụkwọ bụ maka iji eme[dezie | dezie ebe o si]

Iwu mbụ nke sayensị ọbá akwụkwọ, "Akwụkwọ bụ maka iji eme," bụ ihe ndabere maka ọrụ ọbá akwụkwọ. Iwu a pụtara na akwụkwọ ndị dị n'ọbá akwụkwọ abụghị maka ị mechi ndị na ejị ya eme. Ranganathan chọpụtara na a na-ejikarị akwụkwọ agbụ, iji gbochie iwepụ ha nakwa na a na'ekwado karị nchekwa na mgbochị kama iji ya mee ihe.[4] Ọ jụghị echiche nke nchekwa na mgbochị ị dị mkpa, mana o kwuru na ebumnuche nke ọrụ ndị dị otú ahụ kwesịrị ịbụ maka ịkwalite ịji eme.[5] Enweghị ohere ịjị akwụkwọ ndi a mee ihe, enwere obere uru na ihe ndị a. Site n'ịkwado ịji eme, Dr. Ranganathan lekwasịrị anya n'ụzo gbasakwụrụ na nsogbu ndị metụtara ịnweta, dị ka ebe ọbá akwụkwọ ahụ dị, iwu mgbazinye akwụkwọ, awa na ụbọchị ọrụ, ogo ndị ọrụ, na ihe ndị nkịtị, dị ka arịa ụlọ ọbá akwụkwọ na njikwa okpomọkụ.[2][6]

Iwu nke Abụọ: Onye ọ bụla, akwụkwọ ya[dezie | dezie ebe o si]

Iwu nke abụọ nke sayensị ọbá akwụkwọ, "Onye ọ bụla, akwụkwọ ya," pụtara na ndị na-ahụ maka ọbá akwụkwọ ga-ejere ọtụtụ ndị na-agụ akwụkwọ ozi, ị nweta akwụkwọ iji gboo mkpa dịgasị iche iche, ma zere ajọ mbunobi ma ọ bụ ikpebi ihe ndị na-agụ akwụkwọ họọrọ ịgụ. Ndị na-elekọta ọ́bá akwụkwọ kwesịrị ịkwanyere onye ọ bụla dị iche na onye ọ bụla nwere mmasị dị iche iche gbasara akwụkwọ ha họọrọ. Mgbe e bipụtara Iwu Ise nke Sayensị Ọbá Akwụkwọ, Ranganathan kpọrọ ụmụaka, ndị nwere Ọrụsị n'anụ ahụ, ndị omenkà, ndị okenye na-agụ akwụkwọ ọhụrụ, ndị nwere ikike ọgụgụ isi, ndị na-arụ ọrụ, na ndị nwere mmasị dị ka otu ndị nwere ike ịgụ akwụkwọ nke a na-ejere ozi site na itinye iwu nke abụọ.[7] Na mgbakwunye, nchịkọta akwụkwọ dị n'ọbá akwụkwọ ga-anọchiterịrị anya obodo ọ na-ejere ozi.[5]

Iwu nke Atọ: Akwụkwọ ọ bụla, onye na-agụ ya[dezie | dezie ebe o si]

Iwu nke atọ nke sayensị ọbá akwụkwọ, "Akwụkwọ ọ bụla na-agụ ya," pụtara na akwụkwọ niile nwere ọnọdụ n'ọbá akwụkwọ, ọbụlagodi na ọ bụ naanị obere mmadụ nwere ike ịhọrọ ịgụ ha.[4] Ranganathan mechara mee ka o doo anya na a pụrụ ịkọwa okwu ahụ bụ "akwụkwọ" iji kọwaa akwụkwọ ọ bụla.

Iwu nke anọ: Chekwaba oge onye na-agụ ya[dezie | dezie ebe o si]

Iwu nke anọ nke sayensị ọbá akwụkwọ, "Chekwaba oge onye na-agụ ya," pụtara na ndị na-agụ akwụkwọ niile kwesịrị inwe ike ịchọta ihe ha chọrọ ngwa ngwa na nke ọma. Omume nke librarianship na-emepụta ọrụ, usoro ọrụ, ntuzi na usoro maka uru nke ịdị irè nye onye jí eme.[8] Ranganathan kwuru na iwu nke anọ na-echekwa oge nke ndị ọrụ ọbá akwụkwọ site na omume ndị dị ka nhazi na katalọgụ, idekọ akwụkwọ tupu ezịga ha n'ọbá akwụkwọ nke nyere ha iwu, na usoro igwe maka ịchọta ozi. [1]

Iwu nke Ise: Ọbá akwụkwọ bụ ihe na-eto eto[dezie | dezie ebe o si]

Iwu nke ise nke sayensị ọbá akwụkwọ, "Ọbá akwụkwọ bụ ihe na-eto eto," pụtara na ọbá akwụkwọ kwesịrị ịbụ ụlọ ọrụ dị ike nke na-adịghị agbanwe agbanwe n'echiche ya. Ranganathan chọpụtara ụdị uto abụọ: uto nke na-abawanye ọnụ ọgụgụ nke ihe dị na nchịkọta ọbá akwụkwọ ahụ, na uto nke na'ime ka ogo nchịkọta ahụ dị mma site na ịdochi ihe agumagu. [1] Akwụkwọ, usoro, na ọbá akwụkwọ ahụrụ anya kwesịrị imelite ka oge na-aga. Ọ dị mkpa ka a tụlee ohere na-eto eto, mana na narị afọ nke iri abụọ na otu nke a apụtala ị bụ ọtụtụ usoro nchịkọta nwere ike ịgụnye.[5]

Ụdị dị iche iche[dezie | dezie ebe o si]

Iwu nke Parsimony[dezie | dezie ebe o si]

Ranganathan dekwara banyere ihe ọ kpọrọ "Iwu nke Parsimony". Dị ka iwu a si kwuo, ekwesighi ịmefu akụrụngwa ịnye ego n'ozuzu akwụkwọ ndị jị ya eme dị ole na ole.

Site n'aka ndị ọzọ[dezie | dezie ebe o si]

N'afọ 1998, Michael Gorman, onye bụbu onye isi oche nke American Library Association, tụrụ aro iwu ndị a na mgbakwunye na ise nke Ranganathan:

  1. Ọbá akwụkwọ na-ejere ụmụ mmadụ ozi.
  2. Na-akwanyere ụdị niile a na-enye ihe ọmụma ùgwù.
  3. Jiri teknụzụ mee ihe n'ụzọ amamihe iji bulie ọrụ.
  4. Chekwaa ohere nnwere onwe inweta ihe ọmụma.
  5. Na-asọpụrụ ihe gara aga ma mepụta ọdịnihu.[9]

Gorman kwughachiri iwu ndị a na Isi nke mbu nke akwụkwọ ya Future Libraries: Dreams, Madness, & Realities, nke Walt Crawford dere, na Our Singular Strengths: Meditations for Librarians.

N'afọ 2004, onye na-ahụ maka ọbá akwụkwọ Alireza Noruzi tụrụ aro itinye iwu Ranganathan na Weebụ:

  1. Ihe onwunwe weebụ bụ maka iji eme.
  2. Onye ọrụ ọ bụla, ihe akọrongwa weebụ ya.
  3. Ebe nrụọrụ weebụ ọ bụla na-eji ya.
  4. Chekwaba oge onye jị eme.
  5. Weebụ bụ ihe na-eto eto.[10]

N'afọ 2008, onye na-ahụ maka ọbá akwụkwọ bụ Carol Simpson tụrụ aro ka edezi iwu Ranganathan iji gosipụta ọgaranya nke mgbasa ozi:

  1. Mgbasa ozi bụ maka iji.
  2. Onye ọ bụla na-akwado ihe ọmụma ya.
  3. Ihe ọ bụla na-eji ya eme ihe.
  4. Chekwaba oge onye nkwado.
  5. Ọbá akwụkwọ bụ ihe na-eto eto.[11]

N'afọ 2016, Dr. Achala Munigal tụrụ alo ndezi ndị a na iwu Ranganathan n'ihi iwebata na itinye ngwá ọrụ mmekọrịta na ọbá akwụkwọ:

  1. Mgbasa ozi mmekọrịta bụ maka iji ya eme ihe n'ọbá akwụkwọ site n'aka ndị na-ahụ maka ọbá akwụkwọ.
  2. Onye ọ bụla na-eji ngwá ọrụ mmekọrịta ya.
  3. Ngwá Ọrụ mmekọrịta ọ bụla onye ọrụ ya.
  4. Chekwaa oge onye ọrụ site n'inye ozi ọ na-achọ site na iji ngwá ọrụ mmekọrịta ọ maara nke ọma.
  5. Mgbasa ozi mmekọrịta bụ ihe na-eto eto, yana ngwaọrụ na ngwa dị iche iche a na-ewebata kwa ụbọchị. Ọbá akwụkwọ abụghịzi brik na nkume. Ha na-ejere ndị otu na ndị na-abụghị ndị otu ozi n'otu n'ihe gbasara ọrụ ọbá akwụkwọ na-abụghị omenala, n'agbanyeghị ohere na oge.[12]

N'afọ 2019, Basheerhamad Shadrach chepụtara Iwu Ise nke Ihe Ọmụma, nke sitere na nke Ranganathan:

  1. Ihe ọmụma bụ maka iji n'ụdị "ihe niile".
  2. "Onye ọ bụla" nwere ikike ịnweta ụdị ihe ọmụma "ihe niile".
  3. Ihe ọmụma ọ bụla [sic] bụ maka ịnweta site na "ihe niile" na-enweghị ịkpa ókè nke ụdị ọ bụla.
  4. Chekwaa oge nke ndị na-achọ ihe ọmụma "ndị niile".
  5. Usoro ihe ọmụma bụ nke na-agbanwe ka oge na-aga iji nweta iwu niile dị n'elu.[13]

Edensibịa[dezie | dezie ebe o si]

  1. Koehler (2000). "Ethical values of information and library professionals—an expanded analysis". The International Information & Library Review 32 (3–4): 485–506. DOI:10.1080/10572317.2000.10762533. 
  2. 2.0 2.1 Rubin (2016). Foundations of library and information science, 4th, Neal-Schuman Publishers. ISBN 9780838913703. 
  3. S. R. Ranganathan (1931). The Five Laws of Library Science. London: Edward Goldston, Ltd., 1, 75, 299, 337, 382. 
  4. 4.0 4.1 Brennan (March 27, 2013). The Five Laws of Library Science. RAILS. Retrieved on April 29, 2022.
  5. 5.0 5.1 5.2 McMenemy (2007-03-06). "Ranganathan's relevance in the 21st century" (in en). Library Review 56 (2): 97–101. DOI:10.1108/00242530710730268. ISSN 0024-2535. 
  6. Fleming-May (2011). "What Is Library Use ? Facets of Concept and a Typology of Its Application in the Literature of Library and Information Science" (in en). The Library Quarterly 81 (3): 297–320. DOI:10.1086/660133. ISSN 0024-2519. 
  7. Ranganathan (March 1957). "Library science and scientific method" (in en). Annals of Library and Information Studies 4 (1): 26-27. ISSN 0972-5423. 
  8. Hudson (2017). "The Whiteness of Practicality", in Schlesselman-Tarango: Topographies of Whiteness: Mapping Whiteness in Library and Information Studies. Sacramento: Library Juice Press, 203-234. Retrieved on 28 April 2022. 
  9. Dr. S.R. Ranganathan's five laws of library science. MMLIS blog. University of Southern California (n.d.). Archived from the original on 18 October 2019. Retrieved on 2020-2-27.
  10. Noruzi (December 2004). "Application of Ranganathan's laws to the web". Webology 1 (2). Retrieved on 2020-2-27. 
  11. Simpson (April–May 2008). "Editor's notes: Five laws". Library Media Connection 26 (7). 
  12. Munigal. "124th jayanthi sandharbanga: Grandhalaya tapsvi ranganathanku niwali". Granthalaya Sarvasvam: 4–7. ISSN 0972-8104. 
  13. Shadrach (April–June 2019). "S R Ranganathan's five laws of library science: A foundation for democratising knowledge". Informatics Studies 6 (2). Retrieved on 2021-05-26. 

Ịgụ ihe ọzọ[dezie | dezie ebe o si]

Libraries and library science