Nigerian Prisons Service
Nigerian Correctional Service (NCoS), nke a mara dị ka Nigerian Prison Service (NPS), bụ ụlọ ọrụ gọmentị nke Naijiria nke na-arụ ọrụ ụlọ mkpọrọ. Ụlọ ọrụ ahụ nwere isi ụlọ ọrụ na Abuja, ọ dịkwa n'okpuru nlekọta nke Ministry of the Interior na Civil Defence Immigration and Correctional Service. Onye isi ala Muhammadu Buhari gbanwere aha ahụ site na Ngalaba Mkpọrọ Naịjirịa gaa na Ngalaba Correctional nke Naịjirị n'ụbọchị iri na ise nke ọnwa Ọgọstụ n'afọ 2019 mgbe ọ bịanyere aka na Iwu Ngalaba Correctionsal nke Naijiria nke afọ 2019 ka ọ bụrụ iwu.[1] Nzukọ nke asatọ nke ụlọ ndị nnọchiteanya kwadoro iwu ahụ mana a bịanyere aka ọnwa abụọ mgbe oge ha gwụchara. Iwu ahụ kewara Correctional Service n'ime mpaghara abụọ bụ The Custodial Service na Non-custodial Service.[2]
Banyere[dezie | dezie ebe o si]
Ngalaba Naịjirịa Correctional Service bụ aka nke Criminal Justice System nke bi na Ministry of Interior.
Naịjirịa Correctional Service bụ ihe dị ịrịba ama nke gọmentị etiti. ya bụ, enweghị State Correctional Services na Naịjirị. Ụlọ Nlekọta ọ bụla bụ Ụlọ Ọrụ Federal. Ọrụ nke Ọrụ ahụ na-ahụ maka Ministry of Interior na Civil Defence, Fire, Immigration and Corrections Board.[3] Onye isi nchịkwa nke Ngalaba Mkpọrọ Naijiria bụ Jaʹafaru Ahmed. Onye isi ala Muhammadu Buhari gbatịkwuru ọrụ ya site na 21st nke Julai, na afọ 2019.[4]
Mmalite[dezie | dezie ebe o si]
Mmalite nke Correctional Service nke oge a na Naịjirịa bụ afọ 1861. Nke ahụ bụ afọ e guzobere ụlọ mkpọrọ ọdịda anyanwụ na Naịjirịa. Nkwupụta nke Lagos dị ka ógbè na afọ 1861 gosipụtara mmalite nke nguzobe nke usoro ọchịchị. N'oge a, nchegbu nke gọmentị na-achị mba ahụ bụ ichebe azụmahịa ziri ezi, na-ekwe nkwa uru nke ndị ahịa Britain yana na-ekwe ka ọrụ nke ndị ozi ala ọzọ. Iji mezuo nke a, site na 1861, onye na-anọchite anya gọvanọ nke ógbè Lagos na onye bụ onye ahịa Britain a ma ama na Lagos n'oge ahụ, guzobere ndị uwe ojii nke ihe dị ka ndị uwe ojii 25. Nke a sochiri na afọ 1863 site na nguzobe ụlọ ikpe anọ na Lagos: ụlọ ikpe ndị uwe ojii iji dozie obere esemokwu, ụlọ ikpe mpụ iji kpee ikpe ndị siri ike karị, ụlọ ikpe ohu iji kpee ikpe sitere na mgbalị iji kpochapụ ahịa ohu na ụlọ ikpe azụmahịa iji dozie esemokwu n'etiti ndị ahịa na ndị ahịa. Ọrụ nke ụlọ ikpe ndị a na ndị uwe ojii na ọnọdụ ọchịchị ahụ pụtara na ụlọ mkpọrọ dị mkpa iji mezue usoro ahụ. Ọ bụghịkwa ogologo oge ka ọ bịara na afọ 1872, e guzobere ụlọ mkpọrọ Broad Street nke nwere ọnụ ọgụgụ ndị mkpọrọ 300.
Na Niger Delta, mmekọrịta dị n'etiti ndị obodo na ndị ahịa Britain enwela tupu mgbe ahụ site n'ụlọ ikpe pụrụ iche nke ndị ahịa na-akwado ndị agha mmiri Britain karịsịa site na nhọpụta nke John Beecroft dị ka onye nnọchi anya na afọ 1849. E gosipụtara mkpa maka ụlọ ikpe ndị ahịa site n'eziokwu ahụ bụ na ọtụtụ esemokwu dị n'etiti ndị ahịa na ndị obodo ahụ bụ isi azụmahịa. Ọ bụ ezie na e nwere ihe akaebe nke ụlọ mkpọrọ na Bonny n'oge a, ọ bụghị ihe a maara banyere ogo na ọdịnaya ya. Mana ndị mechara megide ọchịchị Britain na-abụkarị ndị a chụpụrụ dịka ọ mere na Jaja nke Opobo na Eze Dappa nke Bonny.
Otú ọ dị, mwakpo na-aga n'ihu nke ndị Britain n'ime ime obodo na nguzobe nke British protectorate na njedebe nke narị afọ nke 19 mere ka ọ dị mkpa ka e guzobe ụlọ mkpọrọ dị ka njikọ ikpeazụ na Criminal Justice System. Ya mere ka ọ na-erule afọ 1910, e nwela ụlọ mkpọrọ na Degema, Calabar, Onitsha, Benin, Ibadan, Sapele, Jebba na Lokoja. Nkwupụta nke ndị na-echebe n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ, Ebe Ọdịda Anyanwụ na Ebe Ugwu site na afọ 1906 mere ka mpaghara Naịjirịa dum nọrọ n'okpuru ọchịchị Britain. Otú ọ dị, nke ahụ emeghị ka mmalite nke ụlọ mkpọrọ Naijiria dị n'otu.
N'agbanyeghị nke ahụ, a hazighị ụlọ mkpọrọ nke ndị ọchịchị na-achị n'oge a iji gbanwee onye ọ bụla. Enweghị usoro ntaramahụhụ nke a ga-esi chọọ ntụziaka maka nchịkwa ntaramahụhụ. Kama nke ahụ, a na-ejikarị ndị mkpọrọ eme ihe maka ọrụ ọha na eze na ọrụ ndị ọzọ maka nchịkwa ọchịchị. N'ihi nke a, ọ dịghị mkpa ka a nata ndị isi a zụrụ azụ n'ụlọ mkpọrọ. N'ihi ya, ụlọ mkpọrọ ndị ọchịchị na-achị achị enweghị ndị ọrụ nke ha a zụrụ azụ ma zụlite ha kama ndị uwe ojii na-arụkwa ọrụ ụlọ mkpọrọ. Ka oge na-aga, a kpọrọ ndị bụbu ndị agha ka ha rụọ ọrụ ahụ.
Ha na-ejikwa nke ọma na ọnọdụ ụlọ mkpọrọ dịgasị iche site n'otu ebe gaa n'ọzọ na ọgba aghara ha, enweghị obi ebere na mmegbu ha. Mana ọ bụrụhaala na ha na-arụ ọrụ maka ọdịmma ndị ọchịchị na-achị iji hụ na iwu na usoro, ịnakọta ụtụ isi, na inye ọrụ maka ọrụ ọha na eze, a na-ahapụkarị ha naanị ha. Ihe si na ya pụta bụ na ụlọ mkpọrọ ndị ahụ rụrụ ọrụ iji nye ndị nwere obi ike imegide nchịkwa ọchịchị n'otu ụdị ma ọ bụ nke ọzọ ma n'otu oge ahụ na-emenye ndị nwere ike ịchọ ịkpali nsogbu maka ndị ọchịchị.
E bipụtara iwu ụlọ mkpọrọ ahụ na afọ 1917 iji nye iwu ka a nabata, nlekọta, ọgwụgwọ na usoro nkewa yana usoro ndị ọrụ, nri na uwe maka ụlọ mkpọrọ. Usoro ndị a nwere oke n'otu echiche zuru oke. A naghị eji ha eme ihe maka ụdị ọ bụla nke mmeso ndị mkpọrọ. Kama nke ahụ, ha na-anọchite anya naanị iwu nke njide nke ndị nọ n'ụlọ mkpọrọ. E wezụga nke ahụ, a na-ejedebe ha na ndị a mara ikpe ma ọ bụ ndị ụlọ ikpe mpụ nke ụdị kachasị elu ma ọ bụ mpaghara sitere na Britain. A na-eziga ndị ụlọ ikpe ndị obodo jidere ma ọ bụ maa ikpe n'ụlọ mkpọrọ ndị obodo. Iwu ụlọ mkpọrọ ahụ mekwara ka ọdịiche dị n'etiti Ikpe na-echere na ndị mkpọrọ a mara ikpe ma ọbụna kwuo na a ga-ahụ ụdị ndị a mara ikpe na ụdị ụlọ mkpọrọ ọ bụla. Mana ntinye aka nke iwu a n'ozuzu ya n'ụlọ mkpọrọ mba ahụ mgbe ụlọ mkpọrọ nke ala ahụ gara n'ụzọ nke ha n'ụzọ dị irè mere ka ọdịdị nke ebumnache ụlọ mkpọrọ mba ahụ n'ihe gbasara ọgwụgwọ ndị mkpọrọ
Ọ bụghị ruo n'afọ 1934 ka e mere mgbalị ọ bụla bara uru iji webata mmelite dị n'ime Ụlọ Mkpọrọ. Ọ bụ n'oge a ka Gọvanọ Sir Donald Cameron họpụtara Colonel V. L. Mabb ka ọ bụrụ onye isi ụlọ mkpọrọ. Ọ bụ ezie na ọ bụ onye agha, Mabb nwere nghọta banyere ihe ụlọ mkpọrọ kwesịrị ịbụ. Ọ gara n'ihu na-eme ike ya niile. Ihe o yiri ka ọ lekwasịrị anya bụ ịmepụta usoro ụlọ mkpọrọ dị n'otu maka mba ahụ dum mana ọ dara. N'agbanyeghị nke ahụ, o nwere ihe ịga nke ọma n'ịgbatị onye isi ụlọ mkpọrọ na ikike nyocha n'elu ụlọ mkpọrọ ndị isi ala n'oge a na-achịkwa na North. Ọ bụkwa n'oge ọ nọ n'ọkwa ka e guzobere Ụlọ Mkpọrọ Warders Welfare Board.
Onye nọchiri ya bụ R. H. Dolan (1946). Maazị Dolan bụ onye ọrụ ụlọ mkpọrọ a zụrụ azụ ma mgbe ọ malitere ọrụ na Naịjirịa, o nweela ahụmahụ bara ụba na nchịkwa ụlọ mkpọrọ na Britain na mpaghara ndị ahụ. Ọ bụ ezie na e webatara atụmatụ maka iwebata ọzụzụ ọrụ aka n'ụlọ mkpọrọ mba na afọ 1917 ma ọ dara ma e wezụga n'ụlọ ikpe Kaduna na Lokoja ebe ọ na-arụ ọrụ na afọ 1926, Maazị Dolan weghachiri ya na afọ 1949 dị ka akụkụ dị mkpa nke ọgwụgwọ ntaramahụhụ na Naijiria. O mekwara ka nkewa nke ndị mkpọrọ bụrụ iwu n'ụlọ mkpọrọ niile ma gaa n'ihu na-ewebata nleta site na mmekọrịta na ndị mkpọrọ. O webatara atụmatụ ego na-aga n'ihu maka ndị omempụ mbụ ogologo oge. O weghara isi ụlọ mkpọrọ nke dịbu na Enugu na Lagos iji mee ka mmekọrịta chiri anya na Ngalaba Ọchịchị ndị ọzọ. O webatara klas agụmakwụkwọ omume na nke ndị okenye ka ndị Minista na ndị nkuzi ruru eru na-ahụ maka agụmakwụkwọ Ndị Kraịst na nke Alakụba. E webatara mmemme maka ntụrụndụ na ntụrụndaka nke ndị mkpọrọ n'oge ọ nọ n'ọkwa yana ịmepụta otu maka nlekọta na imezigharị ndị mkpọrọ a tọhapụrụ. Mana karịa ihe niile, ọ malitere mmemme maka iwu na ịgbasawanye ụlọ mkpọrọ ndị mkpọrọ buru ibu iji bulie nhazi na ebe obibi nke ndị mkpọrọ.
Na mmepe nke ndị ọrụ, o nyere aka na ntọala nke Ụlọ Akwụkwọ Ọzụzụ Ụlọ Mkpọrọ, Enugu na afọ 1947. Ọ hụkwara nhọpụta nke ndị na-elekọta ụlọ mkpọrọ gụrụ akwụkwọ ka ha na-elekọta nku ụmụ nwanyị nke ụlọ mkpọrọ ma ọ na-agbalịkarị imeziwanye ọnọdụ ọrụ nke ndị ọrụ ụlọ mkpọrọ. Na mgbakwunye, ọ gara n'ihu na nhazi mgbe n'afọ 1948 ọ meghere ụlọ anọ na Lagos ma gbanwee akụkụ nke ụlọ mkpọrọ Port-Harcourt maka ụlọ na ọgwụgwọ nke ụmụaka. Afọ ise ka e mesịrị, ọ ga-ewu ụlọ mkpọrọ na Kakuri - Kaduna iji lekọta ndị omempụ mbụ mere mpụ ndị dị ka igbu ọchụ na igbu ọchukwu, na ndị na-eje ozi afọ 15 ma ọ bụ karịa. Echiche ahụ bụ ịzụ ha na obere nlekọta n'ọrụ ugbo ka ha wee nwee ike iji onwe ha rụọ ọrụ n'ụzọ bara uru mgbe ha na-apụ. N'ezie, oge Dolan na-anọchite anya oge dị elu na mmepe nke Ụlọ Mkpọrọ Naịjirịa.
Ụlọ mkpọrọ gụnyere:
Steeti Adamawa:
- Ụlọ Mkpọrọ Yola
Ebonyi Steeti:
- Ụlọ Mkpọrọ Abakiliki
- Ụlọ Mkpọrọ nke etiti Kuje
Lagos Steeti:
- Ụlọ Mkpọrọ Ikoyi
- Ụlọ Mkpọrọ Kasị Elu nke Kirikiri
- Ụlọ Mkpọrọ Nchebe Obere nke Kirikiri
- Ụlọ Mkpọrọ Ụmụ nwanyị Kirikiri - naanị ụlọ mkpọrọ ụmụ nwanyị niile na Naịjirịa[5]
- Ụlọ Mkpọrọ Nchebe Dị n'etiti, Oko
- Ụlọ Mkpọrọ Kasị Elu nke Gashua
Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]
- Ịgbapụ n'ụlọ mkpọrọ Bauchi
- Ịgbapụ n'ụlọ mkpọrọ Naịjirịa
- Ịgbapụ n'ụlọ mkpọrọ Lagos
Ihe odide[dezie | dezie ebe o si]
- ↑ Buhari changes Nigeria Prisons to Correctional Service (en-US). Punch Newspapers (2019-08-15). Archived from the original on 6 June 2021. Retrieved on 2021-06-05.
- ↑ 10 things to know about Nigeria's new law on prisons (en-GB) (2019-08-16). Archived from the original on 4 July 2022. Retrieved on 2021-06-05.
- ↑ Aliyu. About Nigerian Corrections Service. corrections.gov.ng. Archived from the original on 27 December 2021. Retrieved on 25 August 2022.
- ↑ Buhari extends tenure of prisons chief, promotes 10 other officers -- FULL LIST (en-GB) (2019-07-12). Archived from the original on 16 September 2021. Retrieved on 2021-06-05.
- ↑ Chiama, Paul. "Nigeria’s Famous Prisons" (Archive). Leadership. 7 August 2015. Retrieved on 22 March 2016.