Omu Okwei

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Omu Okwei ma ọ bụ Okwe nke Osomari (1872-1943) bụ eze nwanyị Naijiria na-azụ ahịa bụ onye Osomari

Ndụ na ọrụ[dezie | dezie ebe o si]

A mụrụ Omu Okwei n'afọ 1872 n'aka nwa eze Igbo Osuna Afubeho na otu n'ime ndị nwunye ya, nwa nwa nke eze Abo Obi Ossai. Mgbe ọ dị afọ itoolu, nne ya zigara ya ka ya na otu n'ime ụmụnne nne ya bụ ndị Igala biri. Ọ mụtara usoro azụmaahịa dị mkpa, ma na-ere mkpụrụ osisi, ji na ọkụkọ. Mgbe ọ dị afọ iri na ise, mgbe nna ya nwụsịrị, ya na nne ya biri na Atani, obodo dị n'Osimiri Niger.[1]

N'afọ 1889, ọ lụrụ Joseph Allagoa, onye ahịa si Brass.[2] Ezinụlọ ya ekwenyeghị na nhọrọ ya ma enyeghị ya onyinye alum di. Di na nwunye ahụ mụrụ nwa, Joseph, ma gbaa alụkwaghịm n'afọ sochirinụ. Ọ gafere Osimiri Niger, na-ere uwe, ite, da oriọna. Ọ gbanwere ngwaahịa ahụ maka nri nke ọ resịrị ndị Europe. N'afọ 1895, ọ lụrụ Opene nke Abo, onye nne ya bụ Okwenu Ezewene (1896−1904), nwanyị ọzọ bara ọgaranya na-azụ ahịa. Okwei nwere nwa nwoke nke abụọ, Peter.[1]

Gọọmentị ndị Britain na-achị mba ahụ kwadoro ụlọ ọrụ ụmụ nwoke ka ha na'imebi nke ụmụ nwanyị. Ndị ọrụ gọọmentị nyere ndị ikom akwụkwọ ikike nke nyere ha ikike ịnọdụ n'ụlọ ikpe ụmụ amaala. Okwei bụ otu n'ime ụmụ nwanyị ole na ole e nyere akwụkwọ ikike ma jee ozi na Ụlọ ikpe amaala nke dị na Onitsha site na 1912 ruo n"afọ 1930.[3]

E nyere ya utu aha nke omu nke Osomari n'ọnwa Ọgọstụ afọ 1935. N'ọchịchị ọdịnala nke nwoke na nwanyị, omu bụ onye ndú kachasị elu nke nzukọ nke ndị isi nwanyị.[1]

A họpụtara ya dịka Lọọlọ Ahịa, Onye isi oche nke nzukọ ndị Nne ka ọ kpakọchara akụ. Ọ bụ eze nwanyị ikpeazụ na-azụ ahịa tupu ndị Britain dochie ọrụ ọdịnala nke nzukọ ndị Nne na-ahụ maka ịzụ ahịa. [1] [4] Ọ bụ nnukwu nnenne nke onye ọbụ abụ Naijiria-Britain Ikstarr. [5] Okwei nwụrụ na afọ 1943 na Onitsha, Naịjirịa. [1]

Ihe odide[dezie | dezie ebe o si]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 (1999) "Okwei of Osomari (1872–1943)", in Commire: Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 0-7876-4080-8.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name "WiWH" defined multiple times with different content
  2. Aka (2012). "Madam Omu Okwei", Nigerian Women of Distinction, Honour and Exemplary Presidential Qualities. Trafford Publishing. ISBN 978-1-4669-1554-1. 
  3. Chuku (2013). The Igbo Intellectual Tradition: Creative Conflict in African and African Diasporic Thought. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-31129-0. 
  4. (1985) "Okwei, Omu", in Uglow, Jenni S.: The International Dictionary of Women's Biography. New York: Continuum. ISBN 0-8264-0192-9. 
  5. Dan Anazi (7 November 2020). ikstarr-Without artistic integrity you have no legacy. The Guardian Newspaper. The Guardian Newspaper. Retrieved on 22 November 2020.

Ịgụ ihe ọzọ[dezie | dezie ebe o si]

  • MNdiBoahen, A. Isiokwu na akụkọ ihe mere eme nke West Africa. London: Longmans, 1966.
  • Coleman, J.S. Nigeria: Background to Nationalism. Berkeley, CA: University of California Press, 1971.
  • [Ihe e dere n'ala ala peeji] "Omu Okwei nke Osomari," na Nigerian Women in Historical Perspective. Nke Bolanle Awe dezigharịrị. Lagos, Nigeria: Sankore Publishers, 1992, peeji nke 89104.
  • Ọ bụ. "Omu Okwei, Eze Nwanyị Ahịa nke Osomari: A Biographical Sketch," na Journal of the Historical Society of Nigeria. Izu ohi [Ihe e dere n'ala ala peeji]
  • [Ihe e dere n'ala ala peeji] Naịjirịa Akụkọ Ihe Mere Eme. London: Secker & Warburg, 1971.
  • Okonjo, Kamene "Ntinye aka ụmụ nwanyị Naịjirịa na ndọrọ ndọrọ ọchịchị mba: Ikike na Nkwụsi ike n'oge mgbanwe," na akwụkwọ ọrụ #221. East Lansing, MI: Women and International Development Program, Michigan State University, July 1991.