Waziri Ibrahim

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

 

Waziri Ibrahim
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
mba o sịNaijiria Dezie
aha ezinụlọ yaIbrahim Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya26 Febụwarị 1926 Dezie
Ebe ọmụmụMaiduguri Dezie
Ụbọchị ọnwụ ya1992 Dezie
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye akaBekee Dezie
Ọrụ ọ na-arụOnye ndọrọ ndọrọ ọchịchị Dezie
Ọkwá o jiminster Dezie
onye otu ndọrọ ndọrọ ọchịchịNigerian People's Party Dezie

Alhadji Waziri Kolo Ibrahim (26 Febụwarị 1926 - 1992) bụ onye ọchụnta ego Kanuri si Borno Steeti, Naịjirịa, onye ghọrọ onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị a ma ama na onye isi otu ndọrọndọrọ ọchịchị n'oge Republic nke Abụọ nke Naịjiria. Ọ bụ otu n'ime ndị guzobere na ndị na-enye ego nke Nigerian People's Party, mana n'afọ 1978 ọ hapụrụ pati ahụ iji guzobe Great Nigeria People's Parti (GNPP). Dị ka onye na-azọ ọkwa nke GNPP, ọ meriri ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 10% nke votu mba na ntuli aka onye isi ala Naijiria nke afọ 1979.[1]

Oge ọ malitere[dezie | dezie ebe o si]

A mụrụ Ibrahim na 26 Febụwarị 1926 na Yerwa, Maiduguri. Nna ya, Baba Alhaji Ibrahim Ibn Mohammed bụ onye ọkà mmụta Alakụba; ọ gụrụ nwa nwoke a mụrụ ọhụrụ aha enyi ya bụ Waziri nke Borno.[2] Waziri bụ nwata na Damaturu ebe nna ya bụ imam nke ụlọ alakụba dị n'ógbè ahụ. Ọ gara Damaturu Elementary School (1936-1939), sochiri ọmụmụ na Maiduguri Middle School (1940-1943) na Kaduna College, 1944-1947. Na Kaduna College, ọ bụ nwa klas nke Prọfesọ Umaru Shehu; tupu ọ gụchaa akwụkwọ ya, ọ bụ ọchịchọ nke Chief Education Officer nke Borno, Kashim Ibrahim na Waziri ga-abanye n'ọrụ nkuzi mgbe ọ gụsịrị akwụkwọ. Otú ọ dị, Waziri agafeghị ọzụzụ mgbe Kaduna College gasịrị ma ọ bụ kụzie; kama ọ họọrọ iso U.A.C. rụọ ọrụ dị ka onye njikwa ọzụzụ na 1948. N'ụlọ ọrụ ahụ, ọ rịgooro n'ọkwa ndị ụkọchukwu na nchịkwa site n'ịrụ ọrụ dị ka onye na-akwụ ụgwọ na onye na-elekọta ụlọ ahịa na U.A.C., alaka Maiduguri na 1951. Ọ rụrụ ọrụ na Jos n'afọ 1952 tupu ọ bụrụ onye njikwa ọrụ na ndị ọrụ maka ngalaba Benue n'afọ 1953. Ka ọ na-erule oge ọ hapụrụ ụlọ ọrụ ahụ, ọ bụ onye njikwa distrikti nke Kaduna.

Ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na azụmahịa[dezie | dezie ebe o si]

Na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, Waziri bụ onye otu NEPU na mbụ; ọ haziri alaka Damaturu nke njikọ ahụ na 1950 ma bụrụ onyeisi oche alaka ahụ na 1951. Otú ọ dị, na ngwụcha afọ 1950, Waziri sonyeere NPC ma họpụta ya ka ọ bụrụ Minista Ahụike nke Federal na 1958. N'afọ 1960, ọ bụ otu n'ime ndị nnọchi anya Naijiria na United Nations mgbe a nabatara mba ahụ dị ka onye otu 99 nke nzukọ ahụ. N'afọ 1962, dị ka minista na-ahụ maka mmepe akụ na ụba, o nyere ndị omeiwu Naijiria nnukwu mmefu ego ego n'ime afọ isii dabere na atụmatụ 4% kwa afọ na GDP na itinye ego na ọrụ na-arụpụta ihe iji kwalite mmepe. Otu n'ime nnukwu bọọdụ nke mmefu ego ahụ, bụ mmepe nke Kainji Dam. Otú ọ dị, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkara nke ego a na-emefu ga-enweta site na enyemaka mba ọzọ.

N'afọ 1962, Naịjirịa mere ọnụ ọgụgụ na-ese okwu nke ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị si n'ógbè Ọwụwa Anyanwụ na nke Ọdịda Anyanwụ jụrụ; ọfịs onye ọrụ ọnụ ọgụgụ ahụ nọ n'okpuru ozi Waziri. E boro ebubo na a na-agụkarị ọnụ ọgụgụ n'akụkụ niile, ebe Waziri na-ebo mpaghara Ọwụwa Anyanwụ ebubo na ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ na-arị elu ebe ndị isi ndịda kpọrọ ọnụ ọgụgụ ndị isi nke Northern dị ka nke karịrị akarị. Arụmụka nke ọnụ ọgụgụ ndị isi kpatara mere ka a kagbuo nsonaazụ ọnụ ọgụgụ ahụ ma ọ dịghị mgbe a nabatara ọnụ ọgụgụ ndị ọrụ n'ihu ọha.[3]

Mgbe ndị agha wepụrụ ọchịchị n'afọ 1966, Waziri banyere na azụmahịa onwe onye. N'oge Agha Obodo Naijiria, ọ na-etinye aka na ịzụ ahịa ngwá agha na ndụmọdụ ma mgbe nke ahụ gasịrị, o guzobere ụlọ ọrụ ndụmọdụ nchebe. Waziri guzobere otu ụlọ ọrụ n'okpuru aha ụlọ ọrụ Herwa nke gụnyere ụlọ ọrụ na-egwupụta tin na Jos na ụlọ ọrụ na'ahụ maka ncha na ntụ ọka na Maiduguri. Ọ meghere ụlọ ọgwụ naira Herwa nde ise na Kano. Ọ banyere n'ụlọ ọrụ ịkụ azụ mgbe ọ zụchara nchegbu ịkụ azụ Stephen Tolbert na mgbakwunye, ọ na-ebubata azụ oyi n'okpuru aha ụlọ ọrụ Nigeria Cold Stores.[4]

N'afọ 1978, Waziri sonyeere ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọzọ; ya na ndị otu Club 19 na Council for National Unity guzobere NPP. Otú ọ dị, esemokwu bilitere n'etiti Waziri na ụfọdụ ndị otu ndị bụ ndị na-eso ụzọ Azikiwe dịka Adeniran Ogunsanya. Ndị isi nke Club 19 na Council for National Unity megidere ọchịchọ Ibrahim nke ịghọ onye isi oche nke pati ahụ na onye na-azọ ọkwa onye isi ala. Esemokwu ahụ kara njọ mgbe mgbakọ mbụ nke pati ahụ gasịrị na 1978 ma mesịa mee ka ọ pụọ na pati ahụ.[5] O guzobere Great Nigeria People's Party.[6] Ọ bụ onye na-enweghị ihe ịga nke ọma na ntuli aka nke afọ 1979, mana ọ bụ onye a ma ama na mpaghara Kanuri. Òtù ya meriri na ntuli aka gọvanọ na Borno ebe ndị Kanuri mejupụtara ihe ka ọtụtụ, yana Gongola steeti dị nso.

Ndụ onwe onye[dezie | dezie ebe o si]

Alụmdi na nwunye mbụ Waziri bụ nwanyị Shuwa Arab, Fatime; o mechara lụọ ndị nwunye abụọ ọzọ, nke ikpeazụ bụ Fatimah, nwa nwanyị nke Kashim Ibrahim.[7]

Ọ bụ nna Khadija Bukar Abba Ibrahim.

Ihe odide[dezie | dezie ebe o si]

  1. ↑ Election Results Archive, Center on Democratic Performance, State University of New York Binghamton. Political Handbook of the World 1980, Binghamton, NY: CSA Publications, 1980.
  2. ↑ Anyaegbunam, N. (1992). Waziri Ibrahim: Politics without bitterness. Lagos, Nigeria: Daily Times of Nigeria.,p37
  3. ↑ Aluko (1965). "How Many Nigerians? An Analysis of Nigeria's Census Problems, 1901-63". The Journal of Modern African Studies 3 (3): 371–392. DOI:10.1017/S0022278X00006170. ISSN 0022-278X. 
  4. ↑ Forrest, T. (1994). The advance of African capital: The growth of Nigerian private enterprise. Charlottesville: Univ. Press of Virginiap260.
  5. ↑ Joseph (1981). "The Ethnic Trap: Notes on the Nigerian Campaign and Elections, 1978-79". Issue: A Journal of Opinion 11 (1/2): 17–23. DOI:10.2307/1166229. 
  6. ↑ Falola, T., & Genova, A. (2009). Historical dictionary of Nigeria. Lanham, Md: Scarecrow Press. p160
  7. ↑ Advisory Board | Isa Wali Empowerment Initiative (en-US). iwei-ng.org. Archived from the original on 2018-06-12. Retrieved on 2018-06-11.

Ịgụ ihe ọzọ[dezie | dezie ebe o si]

  • Paul Mamza [Ndị dike na-amaghị ama nke Naịjirịa (7): Ọchịchị na-agbanwe agbanwe: Nchịkọta nke AlhaJI WAZIRI IBRAHIM]. Kwenu! Mọnde, Ọktoba 10, 2005.
  • Helen Chapin Metz, ed. REPUBLIC, 1979-83. Naịjirịa: Nnyocha Mba. Washington: GPO maka Ọbá Akwụkwọ nke Congress, 1991
  • Shehu Shagari, onye a họpụtara ka ọ bụrụ onye na-eje ozi
  • Ngozi Anyaegbunam Waziri Ibrahim: ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-enweghị obi ilu. Daily Times nke Nigeria Publishers (1992)
  • http://nigerianwiki.com/
  • Ben Lawrence Ịlaghachi na akụkọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke Naijiria. Niger Delta Congress, March 2002.
Ewepụtara na https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Waziri_Ibrahim&oldid=142928