Àkwà ogige

Àkwà ogige bụ àkwà dị warara, nke dị arọ, nke a na-ejikarị ákwà siri ike eme ihe n'elu ogwe na-agbatị ndị mmadụ n'ihe dị ndụ ebighị dị ndụ agbatị.^[1] Okwu a na-akpọ àkwà ogige bụ ihe a na-ahụkarị na United Kingdom, mana na North America a na-ekwukarị na ha bụ àkwà. Ndị agha na-eji àkwà ogige eme ihe n'ogige nwa oge, na n'ọnọdụ mberede ọtụtụ nde mmadụ n'ihe dị ka ebe ọrụ nkụzi afọ okuku n'oge gara maka nsogbụ ụra akpa ọnụ ọgụgụ buru ibu nke ndị mmadụ chọrọ ụlọ mgbe ọdachi gasịrị.^[2] A na-ejikwa ha maka ebumnuche ndị na ụdị ntụrụndụ, dị ka njem abalị.

Akụkọ ihe mere eme oge ochie[dezie | dezie ebe o si]

Ekwenyere na Eze Tutankhamun, onye chịrị n'Ijipt site na ihe dịka 1332 ruo 1323 BC, nwere ike ịnwe àkwà mbụ. Mgbe emeghere ili Tutankhamun na 1922, a hụrụ otu ọnụ ụlọ jupụtara na oche nwere ihe ndina atọ nke na-agbakọta ndị mere mmehie aka n'ụdị Z. Ọ bụ ezie na eze, onye nwere ụkwụ ụkwụ, nwere ike ọ dịghị mgbe ọ sonyere na nyocha dị anya, àkwà a na-agbakọta agbakọta na-egosi na ọ nwere mmasị n'ịma ụlọikwuu na ịchụ nta.^[3]

Akụkọ ihe mere eme nke narị afọ nke 18 na mmalite nke narị afọ[dezie | dezie ebe o si]

New-York Historical Society nwere àkwà ogige nke e chere na ọ bụ General George Washington jiri ya mee ihe n'oge American Revolutionary War, gụnyere n'oge oyi siri ike na Valley Forge. A na-eme ya n'akụkụ atọ, na ngalaba nke ọ bụla nwere ogwe osisi e ji ákwà gbatịa, nke nwere ntọala osisi dị ka X, nke nwere ogwe ígwè. Dị ka onye nyere onyinye ahụ si kwuo, Washington nyere odeakwụkwọ ya na-edekọ ihe, Richard Varick, ihe ndina ahụ na ngwụcha agha ahụ. Ọ gafere site na ụmụ Varick ruo mgbe e nyere ya na Historical Society na 1871.^[4]

Napoleon Bonaparte na ndị isi ya nọ n'ọkwá dị elu jiri àkwà ogige nwere okpokoro ọla edo. Ụkwụ isii nke àkwà ahụ nwere ụkwụ, na ogwe ya kwụ ọtọ nwere ike ịkwado okpokoro. A na-ejikọta eriri abụọ na etiti ahụ site na nko na etiti ọla kọpa. Napoleon nwụrụ n'àkwà dị otú ahụ na Mee 5, 1821 na agwaetiti Saint Helena.^[5]