Asụsụ Luhya

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Luhya
Oluluhya
Spoken in: Kenya
Total speakers: Àtụ:Sigfig million, incl. West Nyala
Language family: Nnijer–Kongo
 Atlantic–Congo
  Volta-Congo
   Benue–Congo
    Bantoid
     Southern Bantoid
      Bantu
       Northeast Bantu
        Great Lakes Bantu
         Masaba–Luhya
          Luhya
Language codes
ISO 639-1: none
ISO 639-2:
ISO 639-3: variously:Àtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelistÀtụ:Infobox Language/codelist

Luhya (//'luːjə//; kwa Luyia, Luhia ma ọ bụ Luhiya) bụ Asụsụ Bantu nke Kenya)" id="mwEw" rel="mw:WikiLink" title="Western Province (Kenya)">ọdịda anyanwụ Kenya.

Asụsụ[dezie | dezie ebe o si]

Agbụrụ dị iche iche nke Luhya na-asụ ọtụtụ asụsụ na olumba yiri ya, ọ bụ ezie na ụfọdụ n'ime ha adịghị nso karịa ka ha dị na asụsụ ndị agbata obi na-abụghị nke Luhya. Dịka ọmụmaatụ, Ndị Bukusu bụ agbụrụ Luhya, mana olumba Bukusu bụ ụdị dị iche iche nke Masaba. (Lee Ndị Luhya maka nkọwa.) Otú ọ dị, e nwere isi nke asụsụ ndị a na-aghọta nke gụnyere Luhya n'onwe ya: [1]

  • Hanga (OluWanga)
  • Tsotso (OluTsotso)
  • Marama (OluMarama)
  • Kisa (OluShisa)
  • Kabras (LuKabarasi)
  • Ebe Ọwụwa Anyanwụ Nyala (LuNyala)

Ntụnyere[dezie | dezie ebe o si]

Ntụnyere n'etiti olumba abụọ nke Luhya n'onwe ya, na asụsụ abụọ ọzọ nke Bantu nke Luhya na-asụ:

Bekee Kisa Logoli Nyole Wanga
Mụ onwe m eshie nzi/ inze ise Ebe a na-anọ
okwu amakhuwa makuva amang'ana, amakhuwa amakhuwa
oche Ishifumbi indeve/mgbalị indebe Eshisala
isi Oduu nke ọma mutwi Oduu nke ọma om'rwe
ego Apụl mang'ondo amang'ondo, am'mondo, etsilupia Apụl, irupia

N'iji ya tụnyere ndị Bantu[dezie | dezie ebe o si]

Bekee Luhya Kikuyu Kinyarwanda Lingala Uganda Shona Swahili Zulu
ụmụaka Bana, baana, otwana, orwana, vaana twana abana bana Ụmụaka Ihe efu wana Ụmụaka
nkịta imbwa ngui (nkwupụta gui) imbwa Nkịta Nkịta, embwa Nkịta, imbwa Nkịta inja
ọkụ omuliro Ọ bụ n'oge a ka a na-akpọ umuriro ọgba tum tum omuliro ọgba tum tum ọgba tum tum umlilo

Ọmụmụ ụdaolu[dezie | dezie ebe o si]

Ihe na-esonụ bụ ụdaume nke asụsụ Luwanga: [2]

Mkpụrụedemede[dezie | dezie ebe o si]

N'ihu Central Ịlaghachi azụ
N'akụkụ i iː u uː
N'etiti e eː o oː
Emeghe a aː

Mkpụrụ okwu[dezie | dezie ebe o si]

Bilabial Ezé egbugbere ọnụ<br id="mwyQ"> Alveolar Post-alveolar<br id="mwzg"> Palatal Velar
Kwụsị ala dị larịị p t k
Nri mb nd ɲɟ ŋɡ
Africate ts
Ihe na-esiri ike ala dị larịị β f s ʃ x
Nri nz
Ụgbọ imi m n ɲ ŋ
Ihe na-atọ ụtọ r
Ihe atụ l j w

Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. Maho (2019)
  2. Abdulmajid (2000). Luwanga morphophonemics: a natural generative phonology. University of Nairobi. 

Àtụ:Languages of KenyaÀtụ:Languages of UgandaÀtụ:Narrow Bantu languages