Jump to content

Esemokwu obodo na Naịjirịa

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Esemokwu obodo na Naịjirịa
ihe omume n'ime otu afọ ma ọ bụ oge
ihu nkeconflict, Naijiria Dezie
ebeNaijiria Dezie
oge omelu1998 Dezie

 Enwere ike kewaa ndị obodo na Naijiria [1] ụzọ abụọ sara mbara [1]</link>

  1. ↑ Nigeria Social Violence Project Summary. Connect SAIS Africa. Archived from the original on 29 June 2015.
  • Esemokwu nke agbụrụ na okpukperechi, nke a na-ekwu na ndị na-eme ihe nkiri bụ nke omenala, agbụrụ ma ọ bụ okpukpe na njirimara kewara, dịka ihe omume okpukperechi n'etiti obodo Ndị Kraịst na ndị Alakụba . [1] [2] [3]
  • Esemokwu nke ndị na-azụ anụ na ndị ọrụ ugbo, na-emetụtakarị esemokwu gbasara ala na/ma ọ bụ ehi n'etiti ndị na-achị ehi (karịsịa ndị Fulani na ndị Hausa ) na ndị ọrụ ugbo (ọkachasị ndị Adara, Berom, Tiv na Tarok ).

.[4] [5] [6] [7]Steeti kacha emetụta bụ nke Naijiria Middle Belt dịka Benue, Taraba na Plateau .  [1] [2] [3] [4] Ime ihe ike erutela ọnụ ọgụgụ kasị elu abụọ na 2004 na 2011 na-egbu ihe dị ka 2,000 n'afọ ndị ahụ.  [5] [6] O butere ihe efu 700 na 2015 naanị.

Ihe kpatara ya

[dezie | dezie ebe o si]

. [8]Mgbanwe ihu igwe kacha emetụta mba Africa n'ụwa niile.  [1] Echiche a na-adịla aka n'ịkwaga ndị Fulani na-achị ehi si na North n'ebe ndị na-egwu egwuregwu Naijiria.  [2] Dị ka a ọpụpụ site n'ụdị "Push and pull", akwụkwọ, mkpọda ala, oké ọkọchị, mmetọ, oké ifufe, na ọrịa ndị niile sitere na ọrịa ihu igwe emeela ka ndị Fulani na-achị ehi hapụ obodo  ha.  Nke a na-ese n'ihi mmiri mmiri ozuzo nke ogologo oge na-adịte aka akụkụ ka a ụzọ anya ya, dị ka ikuku nke Ọdọ Chad .  [3] Ọzọkwa, ọrịala site na ọnọdụ ihu igwe ma na-egbu anụmanụ nke ndị na-achọ a.  Ya mere, ọtụtụ ndị Fulani, nke a na-adị ka " ndị Bororos ", na-achọ ọkụga na ndị na-achọ ebe nchekwa dị mma, ọnọdụ ihu igwe, ọhọre, na-achọ.

Esemokwu nke ndị ehi- ndị ọrụ ugbo

[dezie | dezie ebe o si]

[9]Kamgbe e hiwere Naijiria Republic nke anọ n'afọ 1999, ime ihe ike nke ndị ọrụ ugbo na ndị ehi egbuola puku kwuru puku mmadụ ma chụpụkwa ọtụtụ iri puku ndị ọzọ.  Enweghị ekele na ime ihe ike emeela ka ọtụtụ ndị mmadụ achụpụ ndị agha na-ahụ onwe ha na ndị agha , bụ ndị tinyeworo aka n'ime ime ihe ike ọzọ.  </link>[ ] ] [1] ka ọtụtụ n'ọgụ ndị ọrụ ugbo na ndị na-achị ehi ewerela n'etiti ndị Fulani ndị Fulani na-achị ehi na ndị na-azụ anụ ụlọ nke ndị akwụkwọ, na-eme  ka ụdị ka njọ.  [2] Ime ihe ike a sitere na dị n'etiti ndị Fulani Bororo na ndị ọrụ ugbo Yoruba .  Tupu ihe a emee, ndị fulani abanyela na mpaghara ndịda-ama-onyinye ọtụtụ awụ gara aga.  N'ezie, na adọ nke 18, mịkọ dị iche iche nke Fulani kwagara n'obodo Iseyin .  Otu ndị a bụ ndị Bangu, Sokoto na Bororo Fulani.  N'ime otu atọ a, ndị Bororo Fulani bụ ndị otu kewapụrụ onwe ha na ndị ọrụ ugbo Yoruba.  Ka ọ dị ugbu a, ndị Bangu na Sokoto ዓላማ ndị n'etiti ndị Yoruba nke Nigeria .  [3] Site na nkekọ a, ha ikike uru nke onwe ha site na ịdị mma ehi na ọrụ ugbo ha.  Ndị Fulani ga-eji ngwa akara ọ àlà ha na-amịpụta n’ehi ha na-ere ndị Yoruba maka ihe mere ha.  [4] Otú ọ dị, ahụga ndị Fulani Bororo feeders a n'ihi na e chere na ha na-eme ihe ike ụfọdụ ndị Fulani bi na ya.  Ọdịiche a kara njọ n'ihi na ha mgbochi asụ Yoruba n'akpa ka ndị Fulani bi na-asụ.  Ka ndị Fulani na-azụ anụ na Bororo batara na mpaghara a, ehi ha nwere ikike ihe ubi na ihe metụtara Yoruba.  </link>Nke a mere [ ] wee bụrụ nke a na-ahụ n'etiti otu abụọ a.  Otu ihe e nwere ike ịhụ bụ mgbe a kụgidere mkpọmkpọ ebe ọzọ n'ime ndị ọrụ ugbo n'obodo Iseyin mgbe achụpụrụ otu Fulani Bororo n'obodo Oyo wee kwaga ebe ahụ na 1998.

.Ọgbaghara ndị ọzọ ndị Bororo Fulani gbagoro na ya bụ n’afọ 1804 mgbe ndị Fulani nwere agha dị nsụsọ n’etiti ndị koowaad na ha bụ ndị mmadụ na ndị Hausa na ndị ka ha na ebo ndị nta akụkọ na-akpa.  [1] Agha a mere na mpaghara ugwu Nigeria.  [2] Agha a butere ụzọ abụọ nke ndị Fulani na-akpa àgwà.  Otu ndị ha na ndị Hausa na- ọnụ ma bụrụ ndị ha na-achịkọta n'ezie dị ka ndị Hausa ma na-ejide akụ na ike na ike.  Ìgwè nke ụzọ ụzọ na-eme ka ụzọ ịma ha dị ọcha, ha enweghịkwa ebo ọ àlà ọzọ.  [3] Nke a bụ ihe mechara bụrụ Bororo Fulani nke ibe Bush ma ọ bụ Fulani ehi

Ka ọ dị ugbua, ọgbaghara dị n'etiti ndị Fulani na-achị ehi na ndị ọrụ ugbo Naijiria ndị ọzọ akawanye njọ.  [1] Site na 2011 ruo 2016, ihe dị ka mmadụ 2,000 egbuola ma ọtụtụ iri puku agbapụla.  Nke a bụ ụfọdụ n'ime nhọrọ nke otu ndị jihadist, dị ka Boko Haram .  Aghanɔ ha etinyela ọtụtụ ndị na-achị ehi na ndị ọrụ ugbo na-ata nri na Northern Nigeria nsogbu.  Gọọmenti eme amụ obere mbọ aka na-ama map iji ọnwụ a.  [2] N'ihi ya, ndị edemede na ndị ọrụ na- onwe ha iji dozie ugbo dị n'ime obodo nke na- adọrọ mmasị.

Na Julaị 2023, Dịka mmelite kachasị ọhụrụ, ime ihe ike n'etiti ọha na eze na Plateau State, Nigeria, ebutela nchụpụ nke ihe karịrị mmadụ 80,000 yana ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ na ihe ruru 300. Esemokwu a gụnyere ọgụ dị n'etiti ndị na-achị ehi ndị Alakụba na ndị obodo Ndị Kraịst na-akọ ugbo, na-ebute nnukwu nsogbu nchekwa maka mpaghara ahụ. Na nzaghachi, ndị agha Naijiria emeela ihe iji mee ka nchekwa sie ike na ime ihe ike na-aga n'ihu na ebumnuche nke iweghachi nkwụsi ike na mpaghara ihe metụtara. [10]

Ndị Fulani Abet

[dezie | dezie ebe o si]

Ndị Abet, nke a makwaara dị ka Kachichere, bụ otu ọzọ nke ndị Fulani. [11] Ha bi na mpaghara Abet nke Naijiria ka ha kwagachara ebe ahụ na narị afọ nke iri na asatọ. Ha bi na mpaghara ihe dịka afọ 3 ruo 5 tupu ha akwaga kilomita ole na ole ọzọ n'ime Abet. Ozugbo ha guzobere ebe obibi, anụ ụlọ ha na-ata nri n'ime radius 3-mile. </link>[ kpatara ] ji ahọrọ ịta nri na Abet bụ n'ihi ọnọdụ dị mma ọ na-ejide anụ ụlọ ha. Nke a sitere na oge ọkọchị na-adaba na ọnụ ọgụgụ kacha elu nke ọmụmụ ehi na mmepụta mmiri ara ehi. </link>[ , ] na-adị mfe ịzụ anụmanụ n'ebe ndị a mepere emepe karịa n'ebe ndị jupụtara na ahịhịa juru. Maka ikike ala na mpaghara a, ezinụlọ Fulani nwere ike inye ikike maka akụkụ nke ala site na usoro omenala. Ya mere, a na-ekesa ala site n'aka ndị isi ma ọ bụ ndị na-elekọta obodo nta ndị a bi na ya. </link>

Ihe atụ ndị ọzọ

[dezie | dezie ebe o si]

Ihe atụ ọzọ nke ime ihe ike agbụrụ na Naijiria dị; [12] ndị a na-abụkarị ọgbaghara obodo ma ọ bụ ihe ndị dị otú ahụ, dịka ọmụmaatụ ọgba aghara ndị Yoruba na Hausa na Lagos, [13] ogbugbu ndị Igbo mere na 1966 ma ọ bụ ọgụ dị n'etiti ndị Itsekiri na ndị Ijaw na steeti Delta. Ndị ọzọ bụ esemokwu ala dị n'etiti ndị agbata obi, dịka esemokwu dị n'etiti Ile-Ife na Modakeke na ngwụcha 1990s na na steeti Ebonyi na 2011. [14]   

Ntụaka

[dezie | dezie ebe o si]
  1. ↑ Agbiboa (2013). "Ethno-religious Conflicts and the Elusive Quest for National Identity in Nigeria". Journal of Black Studies 44 (1): 3–30. ISSN 0021-9347. 
  2. ↑ The Unending Cycle of Violence in Kaduna – THISDAYLIVE. www.thisdaylive.com. Retrieved on 2022-11-27.
  3. ↑ Nigeria’s Pernicious Drivers of Ethno-Religious Conflict (en-US). Africa Center for Strategic Studies. Retrieved on 2022-11-27.
  4. ↑ ACLED Realtime data 2015. Archived from the original on 31 October 2015.
  5. ↑ HAMID (2005). Peace - Building and conflict resolution in Northern. 
  6. ↑ The forgotten farmer-herdsmen conflict in middle belt states Nigeria | MSF (en). Médecins Sans Frontières (MSF) International. Retrieved on 2022-11-27.
  7. ↑ Dhindsa (2022-09-15). Changing Dynamics of Conflict and Peacebuilding Among Farmer-Herder Communities in Nigeria's Middle Belt Region (en-US). Kujenga Amani. Retrieved on 2022-11-27.
  8. ↑ Folami (January 2013). "Climate Change and Inter-Ethnic Conflict in Nigeria". Peace Review 25 (1): 104–110. DOI:10.1080/10402659.2013.759783. ISSN 1040-2659. 
  9. ↑ Olaniyi (27 February 2014). "Bororo Fulani Pastoralists and Yoruba Farmers' Conflicts in the Upper Ogun River, Oyo State Nigeria, 1986–2004". Journal of Asian and African Studies 50 (2): 239–252. DOI:10.1177/0021909614522948. ISSN 0021-9096. 
  10. ↑ "Tens of Thousands Displaced by Central Nigeria Clashes", VOA, 2023-07-23. Retrieved on 2023-07-31. (in en)
  11. ↑ Waters-Bayer (1994). "Corning to Terms. Interactions between Immigrant Fulani Cattle-Keepers and Indigenous Farmers in Nigeria's Subhumid Zone". Cahiers d'études africaines 34 (133): 213–229. DOI:10.3406/cea.1994.2048. ISSN 0008-0055. 
  12. ↑ ORUMIE S. T. (May 2008). 2 NIGER DELTA DEVELOPMENT COMMISSION (NDDC) AND THE DEVELOPMENT OF THE OIL PRODUCING COMMUNITIES: A CASE STUDY OF RIVERS STATE. University of Nigeria, Nsukka. University of Nigeria, Nsukka. Archived from the original on 20 August 2017. Retrieved on 20 August 2017.
  13. ↑ Lagos calm after city centre riots. BBC Online. BBC (18 October 2000). Archived from the original on 19 May 2018. Retrieved on 3 March 2007.
  14. ↑ Nigeria: 'at least 50 killed' in communal clashes.
Ewepụtara na https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Esemokwu_obodo_na_Naịjirịa&oldid=141989