Akanu Ibiam

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Akanu Ibiam
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
mba o sịNaijiria Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya29 Novemba 1906 Dezie
Ebe ọmụmụNaijiria Dezie
Ụbọchị ọnwụ ya1 Julaị 1995 Dezie
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye akaBekee, pidgin Naịjirịa Dezie
Ọrụ ọ na-arụOnye ndọrọ ndọrọ ọchịchị Dezie
ebe agụmakwụkwọỤlọ akwụkwọ King's College, Lagos, University of St Andrews, Hope Waddell Training Institution Dezie
okpukpere chi/echiche ụwaPresbyterianism Dezie
Ihe nriteKnight Commander of the Order of the British Empire, Knight Commander of the Order of St Michael and St George Dezie

 Sir Akanu Ibiam KCMG KBE (29 Nọvemba 1906 - 1 Julaị 1995), bụ onye ozi ala ọzọ ama ama n'ihe gbasara ahụike nke ahọpụtara Gọvanọ nke Eastern Region, Nigeria site na Disemba 1960 ruo Jenụwarị 1966 n'oge Nigeria First Republic.[1]  Site na 1919 rue 1951, amara ya dika Francis Ibiam, na site na 1951 rue 1967, Sir Francis Ibiam.  Ka oge a gachara, ọ kwụsịrị aha ya na aha aha ya ma mara ya dị ka naanị Akanu Ibiam n'agbanyeghị na nkwanye ugwu e kwuru na ọ laghachiri abụghị nke gọọmentị Britain kagburu.

A mụrụ Ibiam na Unwana, Afikpo, Ebonyi State na 29 Nọvemba 1906, nke agbụrụ Igbo. Afikpo Ebonyi Steeti Igbo Ọ bụ nwa nwoke nke abụọ nke Chief Ibiam, onye ọchịchị ọdịnala nke Unwana. nwa nwoke nke abụọ nke Chief Ibiam[1] O mechara bụrụ onye ọchịchị ọdịnala, Eze Ogo Isiala I nke Unwana na Osuji nke Uburu. Ọ gara Hope Waddell Training Institute, Calabar, na King's College, Lagos, wee nabata ya na Mahadum St. Andrews, gụsịrị akwụkwọ na nzere ahụike na 1934. Hope Waddell Training Institute Calabar Lagos University of St. Andrews A nabatara ya dị ka onye ozi ala ọzọ nke Chọọchị Scotland, nke o guzobere ụlọ ọgwụ Abiriba (1936-1945) ma mesịa lekọta ụlọ ọgwụ ndị ozi ala ọzọ na Itu na Uburu. Chọọchị Scotland Abiriba[2]

Ọ dịghị mgbe e chiri Ibiam echichi dị ka onye ozi, ma a họpụtara ya ma chie ya echichi dị ka onye okenye nke Ụka Presbyterian.[1]  A họpụtara ya ka ọ bụrụ onye ọrụ nsọpụrụ nke Order of the British Empire (OBE) na 1949 New Year Honors maka ọrụ ya dị ka onye ozi ala ọzọ ahụike nke Ụka Scotland, ma bụrụ onye a họpụtara asọpụrụ Knight Commander of the Order of the British Empire.  KBE) na nkwanye ugwu 1951 nke afọ ọhụrụ, nke emechara mechaa bụrụ nnukwu ihe.[2][3][4]  Ibiam bụ onye isi otu ọgbakọ Ndị Kraịst nke Nigeria (1955–1958).  Na 1957 a họpụtara ya onye isi na Hope Waddell Institution.[5]  N'afọ 1959, Ibiam bụ onyeisi ụlọ akwụkwọ mahadum nke Ibadan.  Mgbe ọ gara Northern Rhodesia, a jụrụ ijere ya ozi n'otu ụlọ oriri na ọṅụṅụ e debere maka ndị ọcha, bụ ihe a ma ama.[4]  Na 1962, ọ bụ onye isi oche kọmitii hiwere ụlọ ụka Protestant na Mahadum Nigeria, Nsukka Campus.[6].

Mgbe Naịjirịa nwetara nnwere onwe na 1960, a họpụtara Ibiam dịka gọvanọ nke mpaghara Ọwụwa Anyanwụ. Ógbè Ọwụwa Anyanwụ N'abalị iri abụọ na anọ n'ọnwa Ọgọstụ n'afọ 1962, a họpụtara ya ka ọ bụrụ Knight Commander nke Order of St. Michael and St. George (KCMG). Usoro nke St. Michael na St. George[3] Ibiam nọ n'ọkwa ruo mgbe ndị agha wepụrụ ọchịchị na Jenụwarị 15, 1966 nke mere ka Major General Johnson Aguiyi-Ironsi nwee ike. Johnson Aguiyi-Ironsi[2] Onye nọchiri ya, Colonel Emeka Ojukwu, chụpụrụ Ibiam ozugbo n'ụlọ steeti dị na Enugu. Emeka Ojukwu Enugu Mgbe e mesịrị, Emeka ghọrọ onye isi ala nke steeti Biafra. Biafra[4]

Ibiam nwụrụ na 1 Julaị 1995. Ihe karịrị mmadụ 20,000 gara olili ozu ya na Unwana.[5] A na-akpọ ọdụ ụgbọ elu Akanu Ibiam International, Enugu, Akanu Ibian Federal Polytechnic, Unwana, Ebonyi State, na Francis Akanu Ibium Stadium University of Nigeria, Nsukka aha ya. Akanu Ibiam International Airport Enugu Akanu Ibian Federal Polytechnic

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. Hughes Oliphant Old (2010). The Reading and Preaching of the Scriptures in the Worship of the Christian Church, Volume 7: Our Own Time. Wm. B. Eerdmans Publishing, 212–213. ISBN 978-0-8028-1771-6. 
  2. 2.0 2.1 Gerald H. Anderson (1998). Ibiam, (Francis) Akanu. Biographical Dictionary of Christian Missions. W. B. Eerdmans Publishing Company. Archived from the original on 8 September 2017. Retrieved on 27 May 2010. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name "bio" defined multiple times with different content
  3. The London Gazette, 24 August 1962
  4. Ntieyong Udo Akpan (1976). The Struggle For Secession, 1966–1970: A Personal Account of the Nigerian Civil War. Taylor & Francis. ISBN 0-7146-2949-9. 
  5. (Akanu (Francis)) Ibiam dies with Nigeria in chaos: despite great potential in human and natural resources. Presbyterian Record (1996). Retrieved on 27 May 2010.