Awwal Ibrahim

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Awwal Ibrahim
Mmádu
ụdịekerenwoke Dezie
mba o sịNaijiria Dezie
Aha enyereIbrahim Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya1941 Dezie
Ebe ọmụmụSuleja Dezie
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye akaBekee, Asụsụ Hausa, pidgin Naịjirịa Dezie
Ọrụ ọ na-arụOnye ndọrọ ndọrọ ọchịchị Dezie
Ọkwá o jiGovernor of Niger State Dezie

 

Alhaji Mohammed Awwal Ibrahim (Listeni) (amụrụ na Septemba 8, 1941) bụ onye ọchịchị ọdịnala Naijiria nke jere ozi dị ka gọvanọ nke steeti Niger site na Ọktoba 1979 ruo Disemba 1983 n'oge mba nke abụọ nke Naijiria . Mohammed Awwal Ibrahim (Nụrụ I) onye ọchịchị ọdịnala Niger State Nigerian Second Republic A họpụtara ya na National Party of Nigeria (NPN). National Party nke Naịjirịa[1]

Mbido ndụ na agụmakwụkwọ[dezie | dezie ebe o si]

A mụrụ Ibrahim na Abuja, nke a maara ugbu a dị ka Suleja na Septemba 8, 1941.[2] Ọ gara Provincial Secondary School, Bida site na 1956 ruo 1961 wee gaa n'ihu na agụmakwụkwọ na School for Arabic Studies, Kano. Bida O nwetara akara ugo mmụta na Bekee na Abdullahi Bayero College na 1967 na masters na 1970. Ọ sonyeere Mahadum Ahmadu Bello na 1967 dị ka onye nkuzi asụsụ. Mahadum Ahmadu Bello Site na 1967 ruo 1976, Ibrahim gbagoro n'ime ọkwa nchịkwa, ọ bụ onye na-anọchite anya onye na-edeba aha na Mahadum Bayero Kano na onye isi odeakwụkwọ nke Center for Cultural Studies n'etiti 1973 na 1975. Mahadum Bayero Kano Mgbe e guzobere steeti Niger na 1976, e wegara ọrụ ya na steeti ọhụrụ ahụ dị ka onye nchịkwa. Ọ bụ onye na-arụ ọrụ na mbụ na-anọchite anya odeakwụkwọ na-adịgide adịgide maka ọrụ pụrụ iche tupu ọ bụrụ odeakwụkwọ na'oge niile maka gọọmentị ime obodo.

Gọvanọ[dezie | dezie ebe o si]

N'afọ 1979, ọ hapụrụ ọrụ gọọmentị iji sọọ mpi dịka onye na-azọ ọkwa Gọvanọ nke steeti Niger n'okpuru National Party of Nigeria (NPN). Ibrahim meriri na ntuli aka ma merie na ihe ịma aka na ntuliaka gọvanọ steeti iji bụrụ Gọvanọ mbụ a họpụtara na steeti Niger. E nwere mgbalị ịchụpụ Ibrahim mgbe ọ bụ gọvanọ.[3] A manyere ya ịpụ n'ọkwa mgbe nnupụisi nke mere ka General Muhammadu Buhari nwee ike. Muhammadu Buhari[1] Ụlọ ikpe ndị agha nke gọọmentị Buhari guzobere mara ya ikpe maka iji ike eme ihe n'ụzọ na-ezighị ezi na nrụrụ aka na 1984. N'afọ 1986, a machibidoro ya ịrụ ọrụ ọha na eze ma ọ bụ sonye na ndọrọ ndọrọ ọchịchị.[4]

Emir nke Suleja[dezie | dezie ebe o si]

Suleja Emirate bụ eze ukwu Hausa nke e guzobere na mmalite narị afọ nke 19, nke a na-akpọbu Abuja, n'ihe bụzi Niger State. Suleja Emirate Hausa N'afọ 1976, akụkụ dị ukwuu nke eze ukwu ahụ tinyere ókèala sitere na steeti ndị ọzọ ghọrọ Federal Capital Territory, nke dị n'etiti obodo ọhụrụ Abuja. Isi obodo Federal Abuja A gbanwere aha eze ukwu ahụ ka ọ bụrụ Suleja, dabere na obodo a gbanwere aha ya bụ Suleja nke nọgidere na steeti Niger. Isiokwu[5] Awwal Ibrahim ghọrọ Emir, ma ọ bụ Sarki, nke Suleja na 1993. Ịnọ n'ọchịchị kpatara ọgba aghara na mbibi nke ihe onwunwe site n'aka ndị mmegide.[6] Ọchịagha Sani Abacha chụpụrụ ya na 10 Mee 1994. Sani Abacha[7]

Mgbe ọ laghachiri na ọchịchị onye kwuo uche ya, e weghachiri Awwal Ibrahim n'ọkwa ya nke Emir nke Suleja na 17 Jenụwarị 2000. Mweghachi ya kpatara ọtụtụ esemokwu ime ihe ike, na-amanye gọọmentị ịkpọ ndị agha na-emegide ọgba aghara ma tinye iwu abalị iri abụọ.[8] E jidere mmadụ iri abụọ na otu gụnyere onyeisi oche nke Suleja Emirate, Alhaji Shuaibu Barda.[9] N'ikwu okwu n'obí Awwal Ibrahim na June 2008, gọvanọ steeti Niger bụ Muazu Babangida Aliyu kwuru nsogbu gburugburu ebe obibi na mmekọrịta mmadụ na ibe ya nke mgbasawanye nke isi obodo gọọmentị etiti kpatara n'obodo ochie nke Suleja ma kpọọ maka ego gọọmentị iji mee ka mmepe dị ngwa. Muazu Babangida Aliyu[10]

N'ọnwa Septemba afọ 2001, e nyere Ibrahim utu aha Commander of the Niger.[11] N'afọ 2010 ọ bụ onye isi oche nke Kọmitii gọọmentị Niger na-ahụ maka mgbanwe nke Almajirci. Almajirci bụ ụmụ akwụkwọ na-agagharị agagharị nke kor'an ndị na-adabere na enyemaka iji dịrị ndụ. kor'an

Ihe odide[dezie | dezie ebe o si]

  1. 1.0 1.1 Nigerian States. WorldStatesmen. Retrieved on 2010-03-25. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name "wstate" defined multiple times with different content
  2. Reminiscences with Emir of Suleja, Alhaji Awwal Ibrahim - Daily Trust. Daily Trust. Retrieved on 3 August 2023.
  3. Mike S.C. Nwabueze (August 1982). NIGERIA: AFTER BALARABE, IT’S METASTASIS OF IMPEACHMENT. Afriscope. Archived from the original on 2011-07-07. Retrieved on 2010-03-26.
  4. 50 Persons Banned for Life. New Nigerian (26 July 1986). Archived from the original on June 5, 2011. Retrieved on 2010-03-25.
  5. Umar Shu'aibu (21 November 2007). Abuja - How the Name And Land Were Acquired. Daily Trust. Retrieved on 2010-03-26.
  6. Uthman Abubakar (21 April 2009). Suleja NIPOST Becomes Shopping Plaza. Daily Trust. Retrieved on 2010-03-26.
  7. Traditional States of Nigeria. Archived from the original on 18 April 2010. Retrieved on 2010-03-25.
  8. Tony Orilade (3 April 2000). Suleja Goes Up In Smoke Again. The News (Lagos). Retrieved on 2010-03-25.
  9. USAID/OTI Nigeria Field Report. USAID (March 27 – April 10, 2000). Archived from the original on 2009-07-27. Retrieved on 2010-03-25.
  10. Aisha Wamako (18 June 2008). Suleja Prisons, Where Baby Sins for Mum. This Day. Retrieved on 2010-03-26.
  11. Donald Andoor (2001-10-01). Anyim, Ogunbanjo, Balarabe, 223 Others Honoured. ThisDay. Archived from the original on 2005-11-29. Retrieved on 2010-03-26.