Mba Naịjirịa nke Abụọ

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Federal Republic of Nigeria
Motto: "Unity and Faith, Peace and Progress"[1]
Anthem: Arise, O Compatriots[1]
Location nke Nigeria
Íshí ocheLagos
Government Federal presidential republic
Legislature National Assembly[2]
Currency Nigerian naira
Time zone WAT (UTC+1)
Drives on the right
Mba Naịjirịa nke Abụọ
historical country
Oge/afọ mmalite1 Ọktoba 1979 Dezie
mba/obodoNaijiria Dezie
isi steetiAbuja Dezie
dị na mpaghara ogeWest African Time Zone Dezie
dissolved, abolished or demolished date31 Disemba 1983 Dezie

Republic nke Abụọ nke Naịjirịa bụ obere ntọala nke steeti Naịjirị nke nọchiri ọchịchị ndị agha guzobere mgbe a kwaturu mba mbụ.

Ihe ndị mere n'oge gara aga[dezie | dezie ebe o si]

Nhọrọ na-ese okwu na ọgba aghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mpaghara ọdịda anyanwụ kwụsịrị mba mbụ nke Naịjirịa na 1966 site na iwepu gọọmentị site n'aka ndị isi ndị agha Naịjirị. [3] mechara mee ka otu ụdị ọchịchị bụrụ iwu. Mgbe e wepụrụ ọchịchị aka ike ọnwa isii ka e mesịrị, mba ahụ banyere n'agha obodo n'etiti ndị agha gọọmentị etiti na ndị agha Biafra (Eastern region). Obere oge tupu agha ahụ, e mepụtara steeti ọhụrụ iri na abụọ site na mpaghara anọ ahụ. Mgbe mmeri nke ndị agha gọọmentị etiti na 1970, mba ahụ malitere oge ọganihu akụ na ụba nke sitere na mmụba mmepụta mmanụ na ịrị elu ọnụ ahịa mmanụ. [3] mebiri usoro ọchịchị Naijiria site n'ịmepụta obere steeti na 1976, na-eme ka ọnụ ọgụgụ steeti dị iri na itoolu.

E hiwere ya (1979)[dezie | dezie ebe o si]

Mgbe e gbusịrị onye isi ala ndị agha Naijiria, General Murtala Mohammed na 1976, onye nọchiri ya General Olusegun Obasanjo malitere usoro mgbanwe iji kwụsị ọchịchị ndị agha na 1979. E dere iwu ọhụrụ, nke hụrụ usoro ọchịchị Westminster (nke e ji mee ihe na Republic Mbụ) maka Usoro onye isi ala Onye America. Iwu 1979 nyere iwu na òtù ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ọnọdụ ndị kansụl na-egosipụta "ọdịdị gọọmentị" nke mba ahụ - A chọrọ ka edebanye aha òtù ndọrọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị dịkarịa ala n'ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke steeti, a chọkwara ka steeti ọ bụla mepụta ọ dịkarịaịa ala otu onye otu kansụl.

A họpụtara nzukọ iwu na 1977 iji dee iwu ọhụrụ, nke e bipụtara na Septemba 21, 1978, mgbe ewepụrụ mmachibido iwu maka ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị. N'afọ 1979, òtù ndọrọ ndọrọ ọchịchị ise sonyere n'usoro ntuli aka nke a họpụtara Alhaji Shehu Shagari nke National Party of Nigeria (NPN) dịka onye isi ala. Obasanjo ji udo nyefee ike na Shagari, na-aghọ onye isi ala mbụ n'akụkọ ihe mere eme nke Naijiria iji obi ya pụọ. Ndị otu ise ahụ niile nwetara nnọchiteanya na National Assembly. N'ọnwa Ọgọstụ afọ 1983, Shagari na NPN laghachiri n'ọchịchị na mmeri siri ike, na ọtụtụ oche na National Assembly na nchịkwa nke gọọmentị steeti iri na abụọ. Ma[4] ime ihe ike mebiri ntuli aka ahụ na ebubo nke ịghọ aghụghọ na ntuli aka na-eduga n'ọgụ iwu maka nsonaazụ.Na ntuli aka a na-enyocha n'ọtụtụ ebe na 1979, a họpụtara Alhaji Shehu Shagari na NPN. N'October 1, 1979, a ṅụrụ Shehu Shagari iyi dị ka onye isi ala mbụ na onye isi ọchịagha nke Federal Republic of Nigeria. Ndị agha jiri nlezianya hazie ịlaghachi n'ọchịchị obodo na-etinye usoro iji hụ na òtù ndọrọ ndọrọ ọchịchị nwere nkwado sara mbara karịa ka ha hụrụ n'oge mba mbụ. M[3] enwere ihe a na-ejighị n'aka, dị ka mba mbụ, ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị nwere ike ọ gaghị enwe ike ịchịkwa nke ọma na-eweta ndị ọchịchị ọhụrụ.

Ndị isi ala[dezie | dezie ebe o si]

Ndị isi ala n'oge Republic nke Abụọ nke Naijiria
Onye isi ala Okwu Nnukwu oriri
Shehu Shagari Ọktoba 1, 1979 - Disemba 31, 1983 NPN

Mohammadu Buhari

Òtù ndọrọ ndọrọ ọchịchị[dezie | dezie ebe o si]

  • Nnukwu ndị Naịjirịa (GNPP)
  • National Party of Nigeria (NPN) [5]
  • Nigeria Advance Party (NAP)
  • Nigerian People's Party (NPP)
  • People's Redemption Party (PRP)
  • Òtù Ịdị n'Otu nke Naịjirịa (UPN)

Mgbalị ndọrọ ndọrọ ọchịchị[dezie | dezie ebe o si]

Tai Solarin, onye nkuzi, na-arịgo n'ihu ọha mgbe niile iji kwuo okwu n'ụzọ na-emegide ihe ọ chere siri ike bụ echiche ọjọọ nke gọọmentị Republic nke Abụọ. Onye ọzọ na-eme ngagharị iwe dị otú ahụ bụ Ayodele Awojobi, prọfesọ nke Injinia Mechanical, onye tinyere ọtụtụ ikpe ma hazie nzukọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji mee mkpesa maka nsonaazụ ntuli aka Naijiria nke weghachiri Shehu Shagari, onye nọ n'ọkwa, dị ka onye isi ala na Republic nke Abụọ - o kwenyere n'ụzọ siri ike na nsonaazụ ahụ bụ nke aghụghọ.

Ịkwatu[dezie | dezie ebe o si]

Na Disemba 31, 1983, ndị agha kwaturu Republic nke Abụọ. Major General Muhammadu Buhari, ghọrọ onye ndú ndị agha nke gọọmentị ọhụrụ ahụ, na-ekwu maka ebubo nrụrụ aka na enweghị ikike nchịkwa dị ka ihe kpatara itinye aka ndị agha. Buhari pụtara dị ka onye ndú nke Supreme Military Council (SMC), òtù ọhụrụ na-achị mba ahụ. E jidere onye isi ala Shagari n'ụlọ, a tụkwara ọtụtụ n'ime ndị otu ya mkpọrọ ma ọ bụ chụpụ ha. Onye otu nke atọ nke SMC [6] General Ibrahim Babangida ji udo kwatuo ọchịchị Buhari n'ọnwa Ọgọstụ afọ 1985. Babangida nyere iji ike eme ihe n'ụzọ na-ezighị ezi, mmebi nke ikike mmadụ site n'aka ndị isi ọrụ SMC, na ọdịda gọọmentị na-emeso nsogbu akụ na ụba na-akawanye njọ dị ka ihe ziri ezi maka nnweta ahụ. N'ime ụbọchị mbụ ọ nọ n'ọchịchị, Onye isi ala Babangida mere ihe iji weghachite nnwere onwe nke ndị nta akụkọ na ịtọhapụ ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị e jidere n'ebughị ebubo. Dị ka akụkụ nke atụmatụ mberede akụ na ụba nke ọnwa iri na ise, ọ kwupụtara mbelata ụgwọ maka ndị agha, ndị uwe ojii, ndị ọrụ gọọmentị na ngalaba onwe. Onye isi ala Babangida gosipụtara ebumnuche ya ịgba ume ka ọha na eze sonye na mkpebi site na imeghe arụmụka mba na Mgbanwe akụ na ụba na usoro mgbake. Nzaghachi ọha na eze mere ka Babangida kwenye na mmegide siri ike maka ngwugwu mgbake akụ na ụba dabere na ego ego ego nke mba ụwa (IMF).

Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]

  • Naịjirịa Mbụ Republic (1963 - 1966)
  • Naịjirịa Republic nke Abụọ (1979 - 1983)
  • Naịjirịa nke Atọ (1993)
  • Naịjirịa nke anọ Republic (1999 - ugbu a)

Ihe odide[dezie | dezie ebe o si]

  1. ↑ 1.0 1.1 (2012) [[[:Àtụ:Google books]] From Cultural Justice to Inter-Ethnic Mediation: A Reflection on the Possibility of Ethno-Religious Mediation in Africa]. Outskirts Press. ISBN 9781432788353. 
  2. ↑ The Constitution of the Federal Republic of Nigeria (1979). Archived from the original on 2006-12-09. Retrieved on 2024-01-31.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Bridget. "Critical Times Ahead", Financial Times (London), August 29, 1978.Bridget, Broom (August 29, 1978).
  4. ↑ Falola, Toyin, and Julius Omozuanvbo Ihonvbere.
  5. ↑ Solomon Lar's death depletes rank of Nigeria's Second Republic Governors | Premium Times Nigeria (en-GB) (2013-10-10). Retrieved on 2022-03-03.
  6. ↑ Larry Diamond, "Nigeria Update," Foreign Affairs (Winter 1985/86) 63#2 pp 326-336.

Isiokwu ndị ọzọ[dezie | dezie ebe o si]

Ewepụtara na https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Mba_Naịjirịa_nke_Abụọ&oldid=148775