Gbenga Olawepo-Hashim

Gbenga Olawepo-Hashim

mmádu

ụdịekere	nwoke
mba o sị	Naijiria
aha enyere	Gbenga
ụbọchị ọmụmụ ya	28 Jụn 1965
Ebe ọmụmụ	Yelwa
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye aka	Bekee, Asụsụ Yoruba
ọrụ ọ na-arụ	Onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị, onye na-akwado ikike mmadụ, onye ọchụnta ego
ebe agụmakwụkwọ	University of Lagos, University of Buckingham
onye otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị	People's Democratic Party
candidacy in election	2019 Nigerian presidential election
Ụcha ime anya	brown
ụcha ntụtụ isi	Ntụtụ ojii
ihe omume dị ịrịba ama	prisoner of conscience
nnọchiaha nkeonwe	L485

Gbenga Toyosi Olawepo (a mụrụ ya 28 Juun n'afo 1965) bụ onye na-akwado ikike mmadụ na onye ọchụnta ego Naijiria.

Aha Olawepo buru ụzọ mee isi akụkọ mgbe o dịka onye na-emegide ịkpa ókè agbụrụ, ya na ndị isi ụmụakwụkwọ atọ ndị ọzọ nke Mahadum Lagos gbabara n'ime ọnụ ụlọ ndị uwe ojii Naijiria juru n'ọnụ n'Eprel 1989 ka emechara ngagharị iwe megide ịkpa ókè agbụrụ. Ọchịchị ndị agha nke na-arị elu na-enwewanye mmegbu na enweghị nnabata nnwere onwe ikwu okwu na Naijiria wee nye iwu ka anwụchie nwa akwụkwọ ahụ na-agba mbọ. Onye nchịkọta akụkọ maka agum akwukwo nke Guardian Express - Joe Idika- bipụtara akụkọ pụrụ iche gbasara ọnọdụ mmadu ano ahu-Olawepo, Oyerinde, Akhaine na Ewebiyi- n'ihe bụ ihe na-ekpughe banyere ọnọdụ jọgburu onwe ya nke a na-ejide ndị mkpọrọ n'ụlọ ọrụ ndị uwe ojii Naijiria. Akụkọ ahụ bụkwa akụkọ banyere obi ike pụrụ iche nke mmadu ano ahu gosipụtara n'oge nleta Oriakụ. Thatcher banyere amụma nkwado ịkpa ókè agbụrụ nke gọọmentị ya, nke mkpesa ụmụ akwụkwọ na ndị ọrụ bụ ihe niile gbasara.

Afọ mbụ

A mụrụ Olawepo na Yelwa, Yauri, Kebbi State ugbu o dị na Northern Naijiria, na 28 June 1965. Olawepo malitere igosi àgwà onye ndu na ụlọ akwụkwọ sekọndrị. Na 1984, a họpụtara ya Onye isi oche nke Dramatic Society wee họpụta ya Health Prefect na Cherubim na Seraphim College, Ilorin . N'afọ 1986 na Kwara Koleji of Technology, a họpụtara ya General- Secretary General-Secretary of Youth Solidarity on Southern Africa in Nigeria (YUSSAN) ma na-arụsi ọrụ ike na òtù mgbochi apartheid. Ọ haziri ihe ngosi ihe nkiri, nchịkọta mbinye aka iji chịkọta nkwado obodo na mba ụwa megide ọchịchị ịkpa ókè agbụrụ na South Africa na nkwado ịdị n'otu maka nkuzi nke ndị Angola, Mozambique na Namibia . Ọ bụ onye so na Kọmitii nhazi mpaghara nke '' Massive Freedom na 70 Nelson Mandela Concert '' nke emere na Mahadum Lagos Nigeria. Ntinye aka ya n'ime otu radical bawanyewanye mgbe a họpụtara ya onye na-ahụ maka mmekọrịta ọha na eze nke National Association of Nigerian Students (NANS) na Julaị 1988. Nke a bụ n'oge òtù ụmụ akwụkwọ na-emegide mmachibido iwu nke gọọmentị ndị agha . Dị ka ọnụ na-ekwuchitere otu ụmụ akwụkwọ Naịjirịa ọ nọ n'ihu agha ya na ndị ọchịchị agha. O kwuru maka " nnwere onwe nke mkpakọrịta bụ ihe a na-apụghị ịgbagha agbagha na nke ọ nweghị iwu agha nwere ike iwepụ," o kwuru maka ikike ndị mmadụ nwere ịgụ akwụkwọ ma gbasaa maka ịlaghachi n'ọchịchị onye kwuo uche ya site n'usoro iwu nke ọgbakọ ndị ọchịchị onye kwuo uche ya họpụtara.

Site na Mee-June afọ 1989, ọ bụ akụkụ nke ndị ndú nke mgbochi SAP na ngagharị iweta ọchịchị onye kwuo uche ya nke otu National Association of Nigerian Students [www.whirledbank.org/development/sap] haziri. Nnupụisi a bụ mba niile wee nweta nkwado n'ofe mpaghara na agbụrụ; ọ nwetakwara nlebara anya mba ụwa ka ọ na-aga n'otu oge na mkpesa ụmụ akwụkwọ na Tiananmen Square, Beijing na nnupụisi na-akwado ọchịchị onye kwuo uche na Eastern Europe. Ọchịchị ndị agha kpọrọ ya ''okpu ọchịchị ndị obodo''' wee meghachi omume na ya site n'inwe nnabata nke nkwụghachi azụ na ike obi ọjọọ. Iji gbochie ngagharị iwe a, gọọmentị ndị agha webatara tankị ọgba aghara, helikopta ndị uwe ojii na ndị uwe ojii ọgbara ọhụrụ na-agbapụ mgbọ ndụ megide ndị ngagharị iwe.

Njide

Na njedebe nke ọgba aghara ahụ, ndị uwe ojii gburu ihe karịrị narị mmadụ abụọ, ọtụtụ ndị merụrụ ahụ na ụfọdụ ndị na-akwado ụmụ akwụkwọ ka ejidekwara. A kpọchiri Olawepo n'ụlọnga ọnwa anọ n'ụlọnga naanị ya n'okpuru iwu njide mmadụ nke abụọ nke 1984 ka emezigharịrị. Ọ bụ njide n'enweghị ikpe. A tọhapụrụ ya ka ọ gbasịrị agha iwu siri ike nke onye ndụmọdụ ya, onye isi oche nke Nigeria Bar Association Alao Aka-Bashorun [1], na mgbasa ozi mba ụwa jikọtara ya na International Union of Students, World Federation of Democratic Youth, Amnesty . International na Human Rights Watch . Ndị Amnesty International kwupụtara ya dị ka onye mkpọrọ nke akọ na uche na 1989. Okwu ya na nke Gbenga Komolafe nke Justice Tajudeen Odunowo kpere ya ghọrọ Loco classicos n'akụkọ iwu Naijiria dịka ọ bụ oge mbụ ụlọikpe ga-enye iwu ka ahapụ onye ejidere n'okpuru iwu njide mmadụ dị n'aka nke abuo. Mgbe a tọhapụrụ ya n'ụlọnga na Disemba 1989 wee gụchaa na Mahadum Lagos, ọ gara n'ihu na-arụsi ọrụ ike na mba na mba ụwa. N'afọ 1990, a họpụtara ya dịka onye odee akwụkwọ nke ndị the Kọmitii n'ahụ maka nchekwa ugwu mmadụ n'ikikere ebe ọ rụrụ ọrụ obere oge na okpukpu abụọ n'otu ọrụ ahụ maka National Consultative Forum-otu nke ndị na-akwado ikike mmadụ nke Aka-Bashorun na-edu na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị mba dị ka. mbubreyo RBK Okafor, Kola Balogun, late Mbadiwe, Mahmoud Waziri na Alhaji Tanko Yakassai. Otu a, National Consultative Forum (NCF), wepụtara n'onwe ya ebumnobi nke ịhazi ọgbakọ ogbako nke mba dị ka ikpo okwu iji kwalite ọchịchị onye kwuo uche ya na ịhazigharị gọọmenti Naijiria. Ndị NCF dọtara akụkụ nke mbụ Naijiria ''Super Permanent Secretaries'' n'ọkwa ya nke Alison Ayida na Tayo Akpata duziri. Olawepo, onye nọchiri anya Femi Ojudu ugbu a na-achịkọta onye isi '' The News magazine '' bụ onye si n'ọrụ African Concord pụta n'ụbọchị izu ike, soro onye odeakwụkwọ ukwu, bụ Dr. Beko Ransome-Kuti rụkọrọ ọrụ nke ọma n'ịchịkwa ụlọ ọrụ odeakwụkwọ.

Na-agbanwe ihe mgbochi na ndụ ohere-azụmahịa

Mgbe Olawepo gụsịrị akwụkwọ na Mahadum Lagos, nsogbu chere ya ihu ozugbo: ihe ọ ga-eme n'ọdịnihu ya. Ndị isi mahadum n'okpuru ikike ndị ọchịchị ndị agha bụ́ ndị na-achọ ime ka ọ kpasuo ya iwe ewerela akwụkwọ ya. Ihe pụtara na nke a n'obodo ndị tinyere nnukwu ego na asambodo karịa nka bụ na ọ nweghị ike ịchọta ọrụ dị ka onye gụsịrị akwụkwọ na ngalaba nkeonwe ma ọ bụ na ngalaba ọha . Nke a pụtakwara na ọ nweghị ike ịchọ ọmụmụ akwụkwọ post-graduate.

Ihe ịma aka dị n'elu manyere Olawepo n'ime azụmahịa nkeonwe na 1991 ka ọ kwụsịrị na CDHR. Ọ nwere mmasị n'itinye nkà ya dị ka onye a zụrụ azụ mass-communicator ka ọ na-azụ ahịa mana ọ ga-agba egwú ọzọ na-enye akwụkwọ ikike nke Nigerian Institute of Public Relation Decree na Advertising Practitioners Council- ha abụọ chọrọ akwụkwọ ya iji ruo eru maka ndebanye aha iji mee mgbasa ozi ma ọ bụ mgbasa ozi. mmekọrịta ọha na eze. Onye bụbu onye na-agba akwụkwọ ugbu a nọ na nrụgide siri ike ịrịọ ndị ọchịchị arịrịọ site n'aka ndị òtù ezinụlọ na ndị mmekọ ya bụ ndị na-eche na ọdịnihu ya emebiwo ugbu a karịsịa mgbe ọ na-anọghị n'ọfịs na ọ dịghị onye ọ bụla ugbu a na-ekwu okwu banyere ya.

Otú ọ dị, Gbenga jụrụ ịrịọ ndị na-ata ya ahụhụ ma were ya n'ụzọ ọ na-aga. Ọ hụrụ ohere pụọ na ihe mgbochi ahụ mgbe ọ gụchara akwụkwọ nwere peeji puku kwuru gbasara nkwukọrịta ndọrọ ndọrọ ọchịchị na America na United Kingdom. Ọ bịarutere ná mkpebi iguzobe uwe ọsụ ụzọ na nzikọrịta ozi ndọrọ ndọrọ ọchịchị, si otú ahụ mebie mmachi nke Iwu Mgbasa Ozi na Mmekọrịta Ọha manyere. Ka mmalite na-ada ada na ntinye nke Prompt Link Ltd., atụmatụ nkwurịta okwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya malitere nke ọma na ntinye nke ''Setandsell Ltd''. O debere ụlọ ọrụ ya megide ụlọ ọrụ mgbasa ozi ọdịnala bụ́ ndị ọ chụrụ dị ka ndị na-akpọsa ngwá ahịa nkịtị. Ọ ga-asị "ị nweghị ike ịkwado mmadụ dị ka chocolate". O kere onwe ya ahịa ebe o ji nwayọọ ghọ eze n’ubi ya; ọ gbanwere ihe mgbochi ka ọ bụrụ ohere dị ukwuu ma gafere nnukwu ihe mgbochi na-akpata nnukwu nloghachi na ntinye ego ya. O nwekwara mmasị dị ukwuu na ngalaba ike na Europe, America na mba Africa ndị ọzọ.

ndọrọ ndọrọ ọchịchị

Onye bụbu onye ndu otu ụmụ akwụkwọ akọwapụtala onwe ya na ndọrọ ndọrọ ọchịchị . Nigerian Tribune, akwụkwọ akụkọ nke onye isi ala Naijiria nwụrụ anwụ, Chief Obafemi Awolowo, hiwere nke a nke ọma. Akwụkwọ akụkọ ahụ dere mgbe ụfọdụ, sị: "N'ime ụlọ ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị Nigeria, e nwere ndị Saraki na-eto eto, ndị Azikiwe na-eto eto, ndị Adedoyin na-eto eto bụ ụmụ ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ego ego mana ọ dị ole na ole aha merela onwe ha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị etiti. dị ka Gbenga Olawepo, kpakpando na-arị elu na-enweghị ndakpọ azụ azụ ma ọ bụ ịkwanye nna nna ọ bụla ma ọ bụ nkwado nke alaeze ego ọ bụla. Ikwu okwu banyere ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-apụta nke a bụ ezigbo nchọpụta ''.

1995 bụ mbido mbụ ya na ndọrọ ndọrọ ọchịchị mgbe ọ ghọrọ odeakwụkwọ mgbasa ozi nke National Democratic Labour Party (NDLP) na mmemme mgbanwe nke ọchịchị Abacha kwupụtara. N'ikpeazụ, ndị otu ya na nke ụfọdụ ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị dịka Solomon Lar, Alhaji Rimi's SPP, Ciroma na Bamanga Tukur 's ANC anabataghị aha. Kama ịchọta ebe obibi na pati ndị agha hibere, Olawepo chọtara mkpakọrịta ya na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị nwere ụkpụrụ bụ ndị megidere onye ọchịchị aka ike ndị agha Naijiria nwụrụ anwụ bụ Sani Abacha . Otu ndị ndọrọndọrọ ọchịchị a bu ụzọ hazie na gburugburu Institute for Civil Society na G-34 ma mechaa malite ịsụ ụzọ guzobe People's Democratic Party (PDP).

Olawepo rụrụ oke ọrụ na nguzobe PDP. Ya na mmadụ abụọ ọzọ, Dahiru Awesu Kuta na Dubem Onyia, nyere Prof. Jerry Gana, odeakwụkwọ nke usoro nhazi nke otu ahụ. O nyekwaara otu ahụ onyinye ihe onwunwe n'ụba ma ewezuga onyinye ọgụgụ isi nke mere ka ọtụtụ ndị agadi nọ na pati ahụ na-asọpụrụ ya. N'ime nke a, Prof. Gana kwuru, sị: “Mgbe usoro iweghachi ọchịchị onye kwuo uche ya bịara n’afọ 1998/1999, ọ bụ otu n’ime ndị ntorobịa kwụnyere anyị aka ka anyị nwee ike ikwe ka usoro ọchịchị onye kwuo uche ya were were were were. Ọ bụ otu n’ime ndị na-abịakwute anyị ọbụna mgbe ndị ọchịchị na-akpagbu anyị n’oge ahụ na G-34, otu nwoke pụtara ìhè ụbọchị ọ bụla, oge ọ bụla bụ Gbenga. Abụ m onye odeakwụkwọ mbụ nke PDP na-agbanwe site na G-34, e wepụtala ụkpụrụ na usoro nke pati ahụ n'ime awa iri abụọ na anọ n'ụlọ ọrụ m na n'akwụkwọ mgbasa ozi Gbenga'' . N'ikwu okwu banyere obi ike, ọ dị ka ọ bụ ihe e bu pụta ụwa n'ime ya. O nwere ikike a na-adịghị ahụkebe otú ahụ nke ịchụ nnukwu àjà maka ihe ọ bụla o kwere na ya. Dịka ọmụmaatụ, mgbe ngagharị iwe Anti-SAP gasịrị mgbe ọ hapụrụ Nigeria na-aga Ghana ịnọchite anya '' All African Student Union'' na mmemme ntorobịa na ụmụ akwụkwọ nke iri na atọ emere na Korea, e nyere ya ohere ịnọrọ na Europe na ndọrọ ndọrọ ọchịchị . ebe ọ bụ na ndị isi ndị agha na-achụ ya na Naijiria. Agbanyeghị, o kwere nkwa ịlaghachi n'ụlọ, na-ekwu, ''anyị nwere ọrụ anyị ga-arụ na Nigeria''.

Olawepo gosikwara obi ike ọzọ mgbe General Abacha nwụrụ na mberede n'afọ 1998, n'abalị nke mmecha nke atụmatụ mgbanwe ya ka ọ bụrụ onye ọchịchị aka ike. Duo nke Olawepo na Dan Nwanyawu, onye bụzi onye isi oche nke Labour Party, na-ahazi Jerry Gana, kwagara na Fort IBB- ogige ndị agha dị n'Abuja, bụ nke nọrọ n'ụlọ ọrụ Chief of Army Staff, Gen. Ishaya Bamayi - onye isi so na ndị agha elu iwu, napụta a memorandum na-atụ aro ụfọdụ ntụziaka maka mgbanwe ọchịchị onye kwuo uche. Mmemme mgbanwe ikpeazụ gosipụtara nke ọma ntinye ha. Mana ọ bụ ihe dị ize ndụ emere mgbe ọdịnihu mba ahụ kwụgidere na nguzozi yana mgbe enwere nnukwu ngagharị ndị agha. Olawepo rụrụ ọrụ pụtara ìhè na usoro mgbanwe. N'afọ 1998/1999, ọ bụ Odeakwụkwọ nke Kọmitii Na-ahụ Maka Mmepe Ụmụnwaanyị na Ndị Ntorobịa nke kọmitii mgbanwe nke onye isi ala họpụtara n'oge ahụ, Chief Olusegun Obasanjo hibere . O nyekwaara onye isi nkwuchite ọnụ PDP n'oge ahụ - Senator Anietie Okon- aka n'ịkwado nnukwu igwe mgbasa ozi nke pati ahụ n'oge mgbasa ozi na n'oge mgbanwe.

Na mgbakọ PDP mbụ a họpụtara n'August 1999, onye ọchụnta ego na onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị, Olawepo, họpụtara osote odeakwụkwọ mgbasa ozi nke mba. Dị ka onye so na National Executive Committee nke ndị ọchịchị, ọ nwetara aha nke ịbụ onye ndu na-adịghị atụ egwu na onye na-akwụwa aka ọtọ nke kwuru eziokwu n'ọchịchị. Ọ kwadoro ka a na-erube isi n'iwu pati na ọchịchị onye kwuo uche ya n'ime ime n'ọchịchị pati, nghọta na ịza ajụjụ n'ọchịchị. N'ime ọchịchị nke ndị omebe iwu na-adọpụ uche na mbụ, ọ bụ ezie na ọ nọ nso Onye isi ala, ọ kwadoro ọchịchọ ọchịchị aka ike ya n'ihu ọha ma na-akwado agha nrụrụ aka ya. Ọ bụkwa n'elu mbọ iji mee ka ndị isi oche nke National Assembly za ajụjụ. O kwenyesiri ike n'usoro echiche n'agbanyeghị ịnyịnya ya a tụrụ. "A na-echeta oge ọ nọ n'ọkwa ahụ n'ụzọ dị mfe maka nguzo ụkpụrụ o were n'oge mgbe ọdịmma onwe onye n'otu n'otu mejupụtara albatross nke PDP. O ji aka ya lụso ọgụ megide aghụghọ ndị isi obodo pati ahụ kpara iji gbatịa oge ndị ọrụ pati ahụ megidere iwu pati ahụ. Ihe jọgburu onwe ya nke ọnọdụ ya bụ na ọ gaara abụ otu n'ime ndị ga-erite uru ma ọ bụrụ na ọ gara nke ọma. Iwe na uzuzu nke ihe ahụ merenụ nwere nwere ike ịsị na o nyere aka na-achụpụ ya n'ọkwa ọchịchị na nhụsianya ọ tara na PDP; mmeri a na-adịghị ahụkebe nke ụkpụrụ onwe onye na ohere ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-adọrọ adọrọ mere ka ọ bụrụ onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka ọdịnihu''.

N'agbanyeghị na eweghachiri ya n'ụlọ ọrụ ya ka ọ gbasịrị ogologo oge n'ụlọ ikpe, ogologo oge mgba mgba maka constitutionalism internal democracy na usoro ziri ezi agbanyerela n'ime pati ahụ butere arụkwaghịm nke ọtụtụ ndị nna tọrọ ntọala gụnyere Olawepo na pati ahụ ka ọ na-esiwanye ike. - onye kwuo uche ya na ndị ọrụ ya na-emewanyewanye n'enweghị ntaramahụhụ. Ọgba aghara dị na PDP, butere ihe kacha mma Olawepo, nke ndị nkatọ ya enweghị ike ileghara anya. N'ikwu okwu banyere Olawepo, onye minista mba ofesi nke Naijiria ugbu a na onye bụbu odeakwụkwọ mba nke PDP, Chief Ojo Maduekwe, kwuru, "ndụ ndị dị ka Olawepo kwesịrị ịkpali anyị ikwu okwu ọma banyere onwe anyị. Gbenga bụ onye a na-achụ n'ime, ọ naghị atụ egwu iguzo naanị ya, ọ naghị atụ egwu ịbụ onye a ma ama, ọ dịghị atụ egwu ijide echiche. Nwoke a na-akwagharị n’ime ya na-ege egwú nke eluigwe na ala nke ya, na-egekwa ụda mmụọ nke dị n’ime bụ́ nke kpalitere mbara igwe, bụ́ nke ọ ghaghị imeri ma na-aga n’ụzọ ahụ, ọ na-edu ndú, ndị ọzọ na-esokwa ndị pụrụ ịhụ ụzọ. ihu igwe dị na ya, nke dị otú ahụ bụ ihe akụkọ ihe mere eme, nke dị otú ahụ bụ ihe dị ukwuu."

Mgbe ọ kwụsịrị PDP, bụ nke o nyere aka guzobe, onye ọchụnta ego ndọrọ ndọrọ ọchịchị gara n'ihu n'ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya na mmegide. N'April 2007, ọ gbara ọsọ dịka onye ga-azọ ọkwa gọvanọ nke Democratic People's Party (DPP) na Kwara Steeti wee kwupụta na ọ bụ onye mbụ gbara ọsọ na ntuliaka ọtụtụ ndị kwenyere na ọ meriri. Ndị na-ekiri mba ụwa na-achị ntuli aka izugbe nke 2007 dị ka aghụghọ. Ọ zọpụrụ nsonaazụ ntuliaka ahụ n'enweghi ihe ịga nke ọma n'ụlọ ikpe mkpegharị. Na usoro ikpo ọkụ na ụlọ ikpe gafere, Olawepo laghachiri n'ụlọ akwụkwọ na Mahadum Buckingham ka ọ "jụọ ma jide". Ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ iri abụọ ka ọ hapụsịrị Mahadum Lagos ebe olile anya ya nke ịchụso mmemme gụsịrị akwụkwọ ozugbo bụ nke mahadum gbochiri asambodo ya afọ isii ka ọ gụsịrị akwụkwọ n'oge ọchịchị aka ike ndị agha. N'afọ 2019, ọ zọọrọ ịbụ onyeisiala Naijiria n'okpuru otu nke atọ, People's Trust, megidere oche onyeisiala, Muhammadu Buhari nke All Progressive Congress na onye isi ndoro-ndoro ochichi ndoro-ndoro ochichi, Atiku Abukakar.

Ihe nrite

Ọ nwetala ọtụtụ nkwanye ugwu na nsọpụrụ nke gụnyere: Kwame Nkrumah African Leadership Award nke otu ụmụ akwụkwọ kọntinent nyere -All African Student Union- na Accra, Ghana na 2003; Award Veteran-na 2005 na Caracas, Venezuela site na International Union of Students and World Federation of Democratic Youths, (WFDY). Ọ natakwara ihe nrite 2000 Nigerian Union of Journalist Award for Professional Excellence. N'afọ nyere ya akwụkwọ nkuzi Max Bellof maka ịrụ ọrụ kacha mma na nyocha nke mbụ na MA na mmemme Global Affairs site na Mahadum Buckingham, United Kingdom. . O wepụtala akwụkwọ akụkọ ''African Two Fold Misery- Aids and Wars, African Challenges of Democratization'' Odewokwa ọtụtụ akwụkwọ agụmakwụkwọ. Ọ rụọla ọtụtụ ọrụ siri ike na mba na mba ụwa. Ọ bụ onye nnọchi anya Naijiria na olili Hafez al-Assad, Onye isi ala Syria na 2001. N'ụlọ, ọ rụrụ ọrụ dị ka onye so na PDP Constitutional Review Committee na 2000 na onye otu Democratic People's Party Electoral Reform Committee guzobere mgbe ntuli aka 2007 gasịrị. O mere njem nke ọma ma leta ihe karịrị mba 27. O nwere mmasị azụmahịa zuru ụwa ọnụ na mpaghara ume ma na-enyekwa ya ọrụ ọrụ ebere. Ọ bụ Onye Kraịst ma lụọkwa ụmụ. Alụmdi na nwunye ya nwere nsogbu nke mere ka ọ gbaa alụkwaghịm.

Nkatọ

Ọ katọrọ ya site n'aka ndị ọrụ ibe ya na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-akpa ike maka mkpakọrịta ya na onye ọchịchị ndị agha ya bụbu onye mkpọrọ, General Ibrahim Badamasi Babangida . Ụfọdụ ndị na-eleba anya na ndọrọ ndọrọ ọchịchị akatọkwala ya maka na ọ na-echekarị echiche mgbe ọ dị mkpa ka ọ na-eme ihe n'eziokwu, na-efunarị ya ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ala Nigeria na-amị amị.

Ebensidee

1. Nchekwa siri ike ka Thatcher kwụsịrị, akwụkwọ akụkọ New Nigeria Page 4, 29 Maachị 1989
2. Britain agaghị ewepụ ụgwọ Nigeria ji $600m kwuru Thatcher. Akwụkwọ akụkọ nche 29 Maachị 1989
3. Ndị nwe Naijiria III Site n'aka Seyi Oduyela- https://web.archive.org/web/20230114044759/https://nigeriaworld.com/feature/publication/oduyela/090604.html
4. Ụmụ akwụkwọ na-eme ihe ike na Nsuka, Lagos. Akwụkwọ akụkọ The Guardian ibe 1 24 Mee 1989
5. Ụmụ akwụkwọ na-achọ enyemaka gbasara iwu NBA iji tọhapụ ndị ejidere-akwụkwọ akụkọ nlekọta ibe 3, 16 Ọgọst 1989
6. Gbenga Komolafe, Gbenga Olawepo vs Attorney General of the Federation. Peeji nke 407–432, Ụlọikpe Naijiria na ikike ụmụ akwụkwọ ebipụtara---
7. Ihe ndekọ nke CDHR, isi nke Naijiria 1990
8. Aka Bashorun – Ndụ mkpali sitere n’aka Femi Falana wepụrụ site n’Ụbọchị taa, 13 Nọvemba 2005, http://www.dawodu.com/falana3.htm
9. www.mobforsenate.com/pages/Errand%20of%20progress.pdf
10. Taiwo Keshinro na ndị ọzọ vs Mahadum Lagos, Bipụtara n'ụlọ ikpe Naijiria na ikike ụmụ akwụkwọ ibe 515-544
11. Taiwo Keshinro na ndị ọzọ vs Mahadum Lagos, Bipụtara n'ụlọ ikpe Naijiria na ikike ụmụ akwụkwọ ibe 515-544
12. https://web.archive.org/web/20240416005639/https://www.oilworldgroup.com/
13. https://web.archive.org/web/20101231071324/http://transnationalenergy.net/
14. Akwụkwọ akụkọ Nigerian Tribune, bipụtara 29 Eprel 2005
15. Prọfesọ Jerry Gana na oge Olawepo nke Glory-1. ^ Oke Epia (2003-12-18). "Oge Olawepo nke ebube". Ụbọchị a. https://web.archive.org/web/20051201011158/http://www.thisdayonline.com/archive/2003/12/18/20031218lif01.html . eweghachiri 2010-04-04.
16. Onye isi ndị PDP na-arụ ọrụ na ndị Naijiria na ndọrọ ndọrọ ọchịchị-Vanguard Newspaper page 4, 3 June 1999
17. Ndị nwe Naijiria (III) nke Seyi Oduyela- https://web.archive.org/web/20230114044759/https://nigeriaworld.com/feature/publication/oduyela/090604.html
18. Role of Human Rights Organisation in Democraticization of Nigeria (Nkebi nke Atọ) Site n'aka Lekan Akinosho- https://web.archive.org/web/20230114044735/https://nigeriaworld.com/articles/2010/aug/101.html
19. "Oge Olawepo nke ebube". Ụbọchị a. https://web.archive.org/web/20051201011158/http://www.thisdayonline.com/archive/2003/12/18/20031218lif01.html . eweghachiri 2010-04-04.
20. "Oge Olawepo nke ebube". Ụbọchị a. https://web.archive.org/web/20051201011158/http://www.thisdayonline.com/archive/2003/12/18/20031218lif01.html . eweghachiri 2010-04-04.
21. Egwu, Olawepo Honored in Venezuela. http://www.accessmylibrary.com/article-1G1-134855045/egwu-olawepo-honoured-venezuela.html
22. Ụlọ ikpe kwadoro ntuli aka Saraki- https://web.archive.org/web/20080802120154/http://www.punchng.com/Articl.aspx?theartic=Art20080717255439
23. https://web.archive.org/web/20100525132824/http://www.buckingham.ac.uk/news/newsarchive2009/prizes09.html
24. Olawepo nyere ndị inyom di ha nwụrụ N1.3m, 130 ndị ọzọ, People's Daily, Wednesday, 28 July 2010 00:24 http://www.peoplesdaily-online.com/index.php?option=com_content&view=article&id=10426:olawepo-doles -out-n13m-na-nwoke-130-others&catid=64: ndọrọ ndọrọ ọchịchị-taa&Itemid=110
25. Akwụkwọ akụkọ Comet, 24 Maachị 2001
26. Ebe nchekwa nke International Secretariat of Amnesty International Inventory Nke 515-525; 183AFR44/24/89.
27. Academic Freedom and Human Rights Abuses in Africa- Akuko nke African Watch, Maachị 1991.
28. Nigerian Tribune, 29 Eprel 2005
29. https://web.archive.org/web/20230114044759/https://nigeriaworld.com/feature/publication/oduyela/090604.html
30. http://www.dawodu.com/falana3.htm – Aka Bashorun – Ndụ mkpali nke Femi Falana culled from THISDAY, 13 November 2005
31. The Babangida In Our Imagination- https://web.archive.org/web/20110717134520/http://www.nigeriavillagesquare.com/articles/seyi-oduyela/the-babangida-in-our-imagination-18.html
32. 2019: Middle Belt Leaders Shortlist Olawepo-Hashim, Jerry Gana, Ndị ọzọ Maka 2019 https://www.msn.com/en-xl/africa/top-stories/2019-middle-belt-leaders-shortlist-olawepo-hashim- jerry-gana-others-maka-2019/ar-AAzsyxo