Ndị Ìgbò

Ndị Igbo

agburu

Asụsụ obodo	Asụ̀sụ̀ Ìgbò, pidgin, njikota asụsụ igbo
okpukpere chi/echiche ụwa	Efefe Kraịst
mba/obodo	Naijiria
subject has role	eponym
has list	list of Igbo people

O. Equiano • Jaja of Opobo • Chinua Achebe • C.N. Adichie

N'ala Naigeria, Ndị Ìgbò bụ ndị nke atọ ma a bịa na ọnụ ọgụgụ ebo ndị e nwere na Naijirịa . Asụsụ eji mara ndi Ìgbò bu asụsụ Ìgbò. Asụsụ ọzọ ha na-asụkarị bụ "broken English". Imerime ndị mmadu nọ n'ala Igbo na-asụkwa asusu bèkeè, n'ihi agụmakwụkwọ ha nwetaworo na asụsụ bèkèè.

Ụfọdụ n'ịme steetị Naijirịa nke ndị Igbo kacha dị ọtụtụ na ha bụ: Ọ̀hà Abia, Ọ̀hà Ọmambala, Ọ̀hà Ebonyi, Ọ̀hà Enugu, ma na Ọ̀hà Imo. Ọ̀hà Delta (Anioma) na Ọ̀hà Rivers.

Enwekara asụsụ ndi ọzọ a na-asụ na ala Naigiria nke gbara ndị Igbo gburugburu gụnyere: Igala, Urhobo, Isoko, Itshekiri, Ibibio, Idoma, Tiv, Edo, Eshan d.g.z.

Ákụkọ Mba Anyị

9th century bronze ceremonial pot, Ìgbò-Ukwu, Naigeria

Ijele

• ile anya Anieze Nri
• ile anya Ìgbò Ukwu na Ọ̀hà Anambra

Dịkwa ka e kwụrụ na mbụ, na ala Naijiria, ndi Ìgbò mejụpụtara Ọ̀hà Abia, Ọ̀hà Anambara, Ọ̀hà Ebonyi, Ọ̀hà Enugwu na Ọ̀hà Imo. Ọ bụkwa ndi Ìgbò bi na ebe ugwu nke Ọ̀hà Delta na Ọ̀hà Rivas.

A gụwa ebo kachadi n'ọnụ ọgụgụ na Naijiria, ndị Ìgbò bu ndị nke atọ. A gbasoro ọgụgụ isi e mere n'afọ 2007, ndị Hawusa kacha na ọnụ ọgụgụ, ndị Yoruba bụ ndị nke abụọ, ndị Ìgbò bụ ndị nke atọ. Amachaghị ọnụ ọgụgụ ndi Ìgbò nọ n'ụwa, maka na ndi Ìgbò gbasara na mba dị ịche ịche, na-azụ ahịa, ma ọ bu na-agụ akwụkwọ. N'ịme Naijirịa, ndị Ìgbò bi na steeti dum.

Ndi Ìgbò jukwara eju bara a bara na Delta; Rivas, ufodu akuku Ọ̀hà Edo, Ọ̀hà Akwa Ibom, Ọ̀hà Cross River, Ọ̀hà Bayelsa nakwa Ọ̀hà Benue. Ebe ndi Ìgbò gboro kasa na-abughi ala nna ha, bu Ọ̀hà Lagos, Ọ̀hà Kano, Ọ̀hà Kaduna na steti ndị ọzọ na Naigeria).

Ndi Ìgbò bu ndi njem. I ruo obodo dị iche iche na Afrịka, Obodo Békè, Amerikạ ma o bu Asia, i ga-ahu imerime ndi Ìgbò. E nwere onye kwụrụ na obodo ndị Ìgbò anọghi abughi ezigbo obodo. Obodo ọbula ndị Ìgbò nọ, ha na-enwe ọgbakọ ụmụ-Ìgbò. Ọgbakọ ndia na-enye aka ịhụ na omenala Ìgbò nakwa ọdinma ndi-Ìgbò na-aga n'ihu.

Ásụ̀sụ̀ Ị̀gbò

• ile anya Ásụ̀sụ̀ Ị̀gbò
• ile anya Nsibiri
• ile anya Chi Ewere Ehihe Jie

Nka Ìgbò

• ile anya Nka Ìgbò

Onye Ìgbò

• ile anya Efefe Kraịst
• ile anya Chineke
• ile anya Odinạnị

Lee nke özö

• Bịafra

Literature

• Chidi Leonard Ilechukwu: Ìgbò - Indigenous Economy and the search for Sustainable Development in Post Colonial African Society. Cidjap Press, Enugu 2008, ISBN 978-978-087-181-9.